سلامت جنسی؛ پنجره ای به سوی زندگی پایدار

قرآن مجید هدف از ازدواج را آرامش، صفا، صمیمت و رحمت می داند و توجه به این اهداف یکی از مهمترین مسائل زندگی بشر است که امروز در مجله اینترنتی زندگی سالم به آن می پردازیم.

سلامت جنسی چیست؟

در متون علمی نیز ارتباطات جنسی، اساس سلامت روان بیان شده اند و از نظر روانی یک رابطه جنسی سالم با احساس آرامش، صمیمیت و افزایش اعتماد به نفس مرتبط دانسته شده است.

سلامت جنسی، ارضای رضایت بخش و درست نیازهای جنسی یک زن یا یک مرد از طریق امکان برقراری یک رابطه سالم و تعریف شده، با فردی از جنس مخالف، می باشد.

سلامت جنسی باید متناسب با ارزش های انسانی عادلانه و ارزش های فرهنگی، دینی و عرفی جامعه باشد.

در واقع وقتی مبحث سلامت جنسی مطرح می شود باید هم کودکان، نوجوانان، جوانان، افراد گروه های سنی دیگر، جنس مرد و هم جنس زن را در نظر گرفت.

پایه سلامت جنسی افراد از دوران کودکی شکل می گیرد.

هرچه کودک از امنیت روحی روانی بیشتری برخوردار باشد و در مقابل آسیب ها و سوء استفاده های جنسی محافظت شود، در بزرگسالی از سلامت جنسی بیشتری برخوردار خواهد بود.

در بیشتر خانواده های ایرانی به علت تعارض بروز رفتارهای جنسی کودک با ارزش های سنتی خانواده، فرهنگ اغماض و سکوت در مدیریت رفتارهای کودکان به هنجار
تبدیل شده است و بیشتر خانواده ها در پذیرش آموزش جنسی برای کودکان خود دچار مشکل هستند.

آموزش جنسی به معنای ارایه دانش و مهارت های لازم برای دریافت تصمیمات آگاهانه، مسئولانه و سالم در خصوص مسایل جنسی است.

ابعاد سلامت جنسی

در یک زن و مرد بالغ، سلامت جنسی به طور عمده به امکان برقراری یک رابطه جنسی سالم و رضایت بخش اطلاق می شود.

برای اینکه زنان و مردان بالغ بتوانند یک رابطه جنسی سالم را تجربه کنند باید از حداقل داده ها و آگاهی های لازم در مورد شخصیت و دنیای زن و مرد، ارگان های جنسی یکدیگر و همچنین در مورد بیماری های جنسی و نحوه انتقال آنها برخوردار باشند.

هر رابطه جنسی یک جزء روانی نیز دارد که به انجام و رضایت از رابطه جنسی و در نتیجه به تامین سلامت جنسی کمک می کند.

اگر رابطه یک زن و مرد از نظر اجتماع صحیح باشد، یعنی یک ارتباط تعریف شده و پذیرفته شده اجتماعی باشد و همچنین اگر برای برقراری رابطه جنسی یک مشکل جسمی و یا روانی وجود نداشته باشد، یعنی آمادگی جسمی و روانی برای برقراری رابطه جنسی وجود داشته باشد، آن وقت بین آنها رابطه جنسی ای شکل می گیرد که سالم و آرامش بخش است و موجب سلامت جنسی آنها می شود.

آرامش در هر دو زوج شود نشانه برخورداری از سلامت جنسی است.

نقش آمادگی جسمی در سلامت جنسی

منظور از آمادگی جسمانی، داشتن سلامت جسمی هم از نظر ارگان های تناسلی و هم سلامت نسبی سایر اعضا است.

اگر افراد از لحاظ جسمی سالم نباشند تمایلی به برقراری رابطه جنسی نخواهند داشت.

نقش آمادگی روانی در سلامت جنسی

منظور از آمادگی روانی نیز وجود علاقه و تمایل برای برقراری رابطه جنسی و محق دانستن خود و شریک جنسی خود برای لذت بردن از این رابطه است که تا حدود زیادی به آموخته های فرهنگی بستگی دارد. موضوع آمادگی روانی در زنان حائز اهمیت ویژه است.

زنان افسرده، مضطرب و زنان دارای بیماری روحی، در ایجاد روابط زناشویی صحیح، دچار اختلالات عمده ای هستند.

عوامل موثر بر سلامت جنسی

موقعیت اجتماعی زن نیز نقش مهمی در عملکرد جنسی وی بازی می کند و مطالبی را که زن درباره عشق، مسایل جنسی و رابطه جنسی در خانواده و مذهب و فرهنگش آموخته، اغلب محدوده درجه خشنودی قابل قبول از روابط جنسی را برای او تعیین می کند.

فرهنگ

محدودیت های خاص فرهنگی از یک سو و راه های اطلاع رسانی نه چندان مناسب از سوی دیگر، موجب انتقال ناقص یا حتی نادرست بسیاری از موضوعات مربوط به مسایل جنسی و ایجاد باورهای غلط بین مردم می شود.

باورهایی همچون اینکه زن ها باید منتظر باشند تا مردها رابطه جنسی را شروع کنند و اگر زنی آغاز کننده رابطه باشد حیثیت و عفت اخلاقی خود را حفظ نکرده است و خیلی از باورهای دیگر که اساساً نادرست هستند.

رابطه جنسی فقط برقراری یک رابطه فیزیکی نیست و برقراری یک رابطه صرفا عاطفی یا کلامی نیز می تواند یک رابطه جنسی باشد.

این موضوع به پیچیدگی روابط جنسی اشاره دارد و به این ترتیب می تواند به جزء روانی سلامت جنسی مرتبط بوده و یا می تواند مطرح کننده جزء مستقل دیگری از رابطه و سلامت جنسی باشد (جزء عاطفی).

مسائل اقتصادی

مسایل اقتصادی نیز بر سلامت جنسی تاثیر دارد و یکی از اجزای سلامت جنسی توسط شرایط اقتصادی شکل می گیرد.

این جزء نیز می تواند مانند جزء سلامت جسمی، یکی از شرایط زمینه ساز تشکیل جزء روانی رابطه جنسی باشد زیرا بر تمایل برای برقراری رابطه جنسی تاثیر منفی می گذارد.

هرچه افراد بیشتر برای امرار معاش یا تامین هزینه های زندگی زمان بیشتری صرف کنند زمان و انرژی کمتری برای همسر خود خواهند داشت و در نتیجه میزان تمایل آنها به برقراری رابطه جنسی کمتر شده و در سلامت جنسی آنها اختلال ایجاد می شود.

جامعه

یکی دیگر از اجزای سلامت جنسی جزء اجتماعی آن است و همان طور که گفته شد جزء اجتماعی سلامت جنسی براساس عرف ها و هنجارهای پذیرفته شده جامعه تعریف می شود.

در حال حاضر براساس این عرف ها مردان در روابط جنسی آزادتر هستند و این باعث می شود عده ای از مردان به دام روابط جنسی متعدد بیفتند که ممکن است زمینه ساز ابتلای آنها به بیماری های جنسی باشد.

از طرف دیگر همین عرف ها موجب می شوند عده ای از مردان و همچنین دختران مجردی که نمی خواهند به روابط خارج از ازدواج تن بدهند، در حصار تنهایی خود تن به ریاضت بسپارند و یا به روابط نادرستی مانند خودارضایی روی بیاورند که همه این حالت ها، خارج از محدوده سلامت جنسی است.

عرف های اجتماعی با آزادی دادن به روابط جنسی یک جنس و از طرف دیگر با در قید و بند در آوردن روابط جنسی جنس دیگر می توانند زمینه ساز اختلالات جنسی در هر دو جنس باشند.

در ایران هنجارهای مرتبط با مسایل جنسی متأثر از قوانین اسلامی، شریعت و رسومات فرهنگی است.

اگرچه غرایز جنسی طبیعی و مطلوب است، اما فقط در چهارچوب ازدواج مرتفع می شوند و در برقراری ارتباط جنسی پیش از ازدواج در فرهنگ ایرانی و دین اسلام ممنوعیت وجود دارد.

این باعث شده در جامعه جوانی مانند ایران که فاصله بین بلوغ و ازدواج روز به روز بیشتر می شود روابط جنسی خارج از زوجیت های شرعی در نوجوانان و جوانان ایرانی افزایش یابد.

بتول حسین رشیدی و همکاران

مجله دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، خرداد ۱۳۹۴ ، دوره ۷۳ ، شماره ۳. ۲۱۰ تا ۲۲۰