تستهای شخصیتشناسی چقدر قابلاعتماد هستند؟
تا به حال از تستهای شخصیت شناسی مانند تست mbti یا تست neo برای آشنایی با جنبههای پنهان شخصیتی خود استفاده کردهاید؟ معمولا یک تست شخصیت شناسی معتبر، پس از پرسیدن سوالات نسبتا زیادی از جنبههای مختلف شخصیتی، نتیجه و تفسیر جامعی از نوع شخصیت، نقاط قوت یا اطلاعات دیگری بسته به نوع تست، به ما ارائه خواهد کرد.
در حال حاضر، استقبال از این تستها در ایران و جهان بهاندازهای فراگیر شده است که بسیاری از روانشناسان برای آشنایی با مراجعهکننده و انتخاب بهترین درمان و بسیاری از مدیران منابع انسانی برای انتخاب بهترین نیروی کار در هنگام استخدام، از نتایج این آزمونهای شخصیت شناسی بهره میبرند. اما یکی از متداولترین پرسشها این است که تستهای شخصیت شناسی چقدر قابلاعتمادند؟ در این مقاله قصد داریم علاوه بر معرفی چند نمونه از اینگونه تستها، به این پرسش پاسخ دهیم.
چگونه میتوان اعتبار یک تست شخصیت شناسی را سنجید؟
همانطور که گفته شد امروزه، انجام انواع تستهای شخصیتشناسی از جمله انجام تست شخصیت شناسی mbti برای آشنایی با جنبه های شخصیتی خود، بسیار متداول شده است. اما سوال اینجاست که در علم روانشناسی، اعتبار یک تست شخصیتشناسی مانند تست mbti یا تست neo، چگونه سنجیده میشود و با چه راههایی از درست بودن نتایج آن مطمئن میشوند؟
در پاسخ باید گفت که روانسنجی، شاخهای از علم روانشناسی محسوب میشود که کیفیت آزمونها از جمله آزمونهای شخصیتشناسی را با اصطلاحات پایایی و اعتبار یا روایی توصیف میکند.
اصطلاح پایایی به این موضوع اشاره میکند که اگر در موقعیتهای زمانی مختلف در یک جمعیت آماری، یک آزمون خاص گرفته شود، نباید در نتیجه آزمون، اختلاف چندانی مشاهده شود. این اختلافهای جزئی نیز معمولا به دلایلی همچون تغییر خلقوخوی افراد، مطمئن نبودن افراد از خودشان یا احتمالا پرتشدن حواسشان، ایجاد خواهد شد. دامنه ضریب پایایی از صفر تا ۱+ است و هرچقدر عدد پایایی به ۱+ نزدیکتر باشد، اعتبار آزمون نیز بیشتر خواهد بود.
روایی نیز به این موضوع اشاره میکند که روش یا ابزاری که برای اندازه گیری به کار میرود، تا چه اندازه میتواند ویژگی موردنظر را اندازه گیری کند. در حقیقت، مفهوم روایی به این پرسش پاسخ خواهد داد که ابزار اندازهگیری تا چه اندازه خصیصه و ویژگی موردنظر را میسنجد. بهعنوان مثال یک تست شخصیت شناسی مانند تست mbti، نباید ویژگیهای هوش را بسنجد.
بهعنوان نمونه، نمرات آزمون افراد را میتوان به روشهای زیر مقایسه کرد:
- نمرههای سایر آزمونها که احتمالا همان ویژگی را اندازهگیری خواهد کرد.
- بر اساس رتبه بندی افراد دیگر، مانند دوستان یا همکاران
هرقدر نمرههای افراد تشابه بیشتری داشته باشد، فارغ از این که در کدام آزمون شرکت کرده یا اینکه آنها یا فرد دیگری ویژگیهای خود را ارزیابی میکنند، به باور بیشتری خواهیم رسید که نمرههای نتایج معتبر درباره ویژگیهای افراد میگویند. معمولا اعتبار بخشیدن به نظر خود در برابر نظر دیگر افراد، یکی از سادهترین راهکارها برای بررسی واقعیت به شمار میرود.
چه عواملی، یک تست شخصیت شناسی را قابلاعتماد و معتبر میکنند؟
همانطور که پیشتر گفته شد، پایایی و روایی، دو معیار سنجش آزمونهای شخصیتشناسی هستند و با بررسی این دو عامل میتوان درجه اعتبار اینگونه آزمونها را سنجید.
اما با توجه به این که اندازهگیری شخصیت، موضوعی چالشبرانگیز است، عوامل دیگری نیز میتوانند به درجه اعتبار آزمونهای شخصیت شناسی اضافه کنند. بهعنوان مثال، تستهای شخصیتشناسی همچون تست mbti، اگر چندین بار انجام شوند، قابلاعتمادتر خواهند بود.
علاوه بر این، یک پژوهش روایی قوی دارای مجموعه نمونه متنوعی از شرکتکنندگان از ابعاد گوناگون مانند سن، فرهنگ، زبان و جنسیت خواهد بود. به همین دلیل، ارائه یک مجموعه نمونه گسترده از دادهها تضمین خواهد کرد که نتایج آزمون موردنظر برای طیف گستردهای از فرهنگها و جمعیتها، قابلتطبیق باشد.
البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که طبیعتا دقت تستهای شخصیت، قابلمقایسه با دقت اندازهگیری در علومتجربی همچون پزشکی نیست و این موضوع قابلدرک خواهد بود. چرا که ذهن و رفتار انسان بسیار پیچیدهتر است و ویژگیهای شخصیتی صرفا میتوانند الگوهای گستردهای را در آنها خلاصه کنند.
با این وجود، نتایج تستهای شخصیتشناسی این توانایی را دارند که با خلاصهکردن کامل طیف وسیعی از ویژگیها و خصوصیات شخصیتی و نشاندادن این موضوع که ما در مقایسه با افراد دیگر در کدام نقطه این ویژگیها ایستادهایم، اطلاعات ارزشمند و مفیدی را درباره شخصیت ما ارائه کنند.
بنابراین، این روش، در قیاس با بررسی جنبه های شخصیتی با استفاده از روشهای غیرعلمی، گزینه مناسبتر و بهتری خواهد بود. انجام چند تست شخصیتشناسی مختلف از جمله تست mbti، به شناخت بیشتر شخصیتتان کمک بسیاری خواهد کرد.
بهترین تست های شخصیت شناسی در ایران و جهان
در حال حاضر، تستهای شخصیت شناسی متنوعی در ایران و جهان وجود دارد. در ادامه، به معرفی ۵ نمونه از بهترین و معتبرترین آزمونهای شخصیتشناسی خواهیم پرداخت.
تست طرحواره یانگ
تست طرحواره یانگ که به تست ۱۸ تله زندگی نیز معروف است، توسط جفری یانگ برای پیداکردن طرحوارههای ناسازگار اولیه افراد طراحی شده است. انجام این تست در موقعیتهای حساس زندگی مانند انتخاب شغل، انتخاب همسر و استدلال منطقی برای شیوه تفکر میتواند به افراد، کمک بسیاری کند.
تست شخصیتشناسی دیسک (DISC)
تست دیسک بهعنوان یکی از قویترین تستهای شخصیت شناسی شناخته میشود. این آزمون که در حقیقت یک مدل رفتاری است، به افراد در آگاهی پیداکردن نسبت به ویژگیهای شخصیتی، اولویتها و انگیزههای خود، کمک بسیاری میکند.
تست شخصیتmbti
تست mbti بهعنوان یکی از معتبرترین تستهای شخصیت شناسی شناخته میشود. این تست، کاربردهای بسیاری دارد که از جمله آنها میتوان به خودشناسی، استعدادیابی، انتخاب شغل، مشاوره ازدواج و بهبود ارتباطات کاری، اشاره کرد.
تست شخصیت کتل
این آزمون نیز یکی از آزمونهای شخصیت شناسی معتبر محسوب میشود که امروزه بهصورت گسترده در تجارت، انتخاب کارکنان و استخدام و به طور ویژه انتخاب مدیران استفاده میگردد. علاوه بر این، از آزمون شخصیت شناسی کتل، در هنگام تشخیص بالینی و برنامهریزی درمان برای ارزیابی و بررسی اضطراب و استرس، سازگاری و مشکلات رفتاری نیز استفاده میشود.
تست گاستون برژه
تست شخصیت شناسی گاستون برژه نیز یکی دیگر از آزمونهای شخصیت شناسی معتبر به شمار میرود که میتواند ابعاد شخصیت افراد را مشخص کند. در واقع، مهمترین کاربرد این تست شخصیت، سنجش خلقوخوی فرد است.
این آزمون بر اساس تحلیل و بررسی پاسخ افراد به سوالات مطرح شده، افراد را به ۸ تیپ شخصیتی طبقهبندی میکند. این تیپ های شخصیتی شامل عصبی، احساسی، تندخو، پرشور، دموی، خونسرد، بیشکل و بیاحساس هستند. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که قصد این تست، مشخصکردن عیوب یا نقاط ضعف افراد نیست و هیچ یک از این تیپ های شخصیتی بر دیگری برتری ندارند.
جمعبندی و سخن پایانی
در این مقاله، علاوه بر معرفی بهترین تست های شخصیت شناسی شامل تست طرحواره یانگ، تست دیسک، تست mbti، تست شخصیت کتل و تست گاستون برژه، به این سوالات که چگونه میتوان اعتبار یک تست شخصیت شناسی را سنجید و چه عواملی، یک تست شخصیت شناسی را قابلاعتماد و معتبر میکنند، پاسخ دادیم.
همانطور که مشاهده کردید، توجه به پایایی و روایی و استفاده از راهکارهایی همچون انجام چندباره یک تست برای فرد و داشتن مجموعه نمونه متنوعی از شرکتکنندگان، باعث شده است که بتوان تا حد زیادی به نتایج تستهای شخصیتشناسی اعتماد کرد. البته باید این نکته را هم باید در نظر گرفت که به دلیل پیچیدگیهای ذهن انسان، دقت اندازهگیری این آزمونها بهاندازه مشاهدات علومتجربی نیست.
