برای بی‌اختیاری مدفوع به چه دکتری مراجعه کنیم؟

بی‌اختیاری مدفوع یکی از مشکلاتی است که افراد به دلایل مختلف ممکن است از آن رنج ببرند. این وضعیت نه تنها بر کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند باعث اضطراب و کاهش اعتماد به نفس فرد شود. این مشکل به از دست دادن کنترل ارادی بر دفع مدفوع اشاره دارد و ممکن است در نتیجه آسیب به عضلات مقعد، مشکلات عصبی یا بیماری‌های مختلف گوارشی به وجود بیاید. اگرچه این مشکل ممکن است شرم‌آور به نظر برسد، اما درمان‌های موثری برای آن وجود دارد و مراجعه به پزشک مناسب برای درمان بی اختیاری مدفوع می‌تواند گام اول در جهت بهبود باشد.

دلایل پنهان بی‌اختیاری مدفوع؛ چرا و چگونه اتفاق می‌افتد؟

بی‌اختیاری مدفوع به معنای ناتوانی در کنترل دفع مدفوع است که می‌تواند به طور ناگهانی یا تدریجی بروز کند. این مشکل در افراد مختلف به دلایل متفاوتی رخ می‌دهد و شدت آن نیز ممکن است از نشت‌های جزئی مدفوع تا از دست دادن کامل کنترل متفاوت باشد. به طور کلی، عوامل متعددی می‌توانند به بی‌اختیاری مدفوع منجر شوند که در اینجا به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:

• آسیب به عضلات مقعد و کف لگن: این آسیب‌ها ممکن است در نتیجه زایمان طبیعی سخت یا جراحی‌های مربوط به روده رخ دهد. به عنوان مثال، زایمان‌هایی که با پارگی عضلات کف لگن همراه باشند، می‌توانند به بی‌اختیاری مدفوع منجر شوند.
• مشکلات عصبی: در برخی افراد، آسیب به اعصاب مقعد یا نخاع می‌تواند توانایی کنترل حرکات روده را مختل کند. این مشکل ممکن است در افرادی که دچار بیماری‌هایی مانند سکته مغزی، ام اس یا دیابت هستند نیز مشاهده شود.
• بیماری‌های گوارشی: بیماری‌هایی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا بیماری کرون می‌توانند به ایجاد بی‌اختیاری مدفوع منجر شوند. این بیماری‌ها با التهاب روده همراه هستند و می‌توانند به اختلال در عملکرد طبیعی روده‌ها منجر گردند.
• در کودکان: بی‌اختیاری مدفوع در کودکان نیز ممکن است ناشی از یبوست مزمن باشد. در این حالت، کودک به دلیل ترس از درد ناشی از دفع مدفوع، عمل دفع را به تعویق می‌اندازد که در نتیجه باعث نشت مدفوع به صورت ناخواسته می‌شود. مشکلات تکاملی نیز ممکن است باعث این مشکل در کودکان شود.

به طور کلی، بی‌اختیاری مدفوع در افراد مسن و کسانی که تحت عمل جراحی‌های مقعد یا لگن قرار گرفته‌اند شایع‌تر است. همچنین این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی مانند ضعف عضلات مقعد یا تغییرات هورمونی در زنان پس از زایمان نیز دیده شود.

پزشکان معتقدند از هر ده نفر، یک نفر در طول زندگی به بیماری بی‌اختیاری مدفوع دچار می‌شود. این عارضه معمولا در افراد مسن، شایع‌تر است.

پزشکان متخصصی که می‌توانند در درمان بی‌اختیاری مدفوع کمک کنند

مراجعه به پزشک مناسب برای تشخیص و درمان بی‌اختیاری مدفوع بسیار حائز اهمیت است. بسته به علت ایجاد این مشکل، پزشکان مختلفی می‌توانند در فرآیند درمان نقش داشته باشند:

1. متخصص گوارش: اگر بی‌اختیاری مدفوع ناشی از مشکلات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر یا بیماری‌های التهابی روده باشد، متخصص گوارش می‌تواند به تشخیص و درمان آن کمک کند.
2. متخصص زنان و زایمان: در زنان، بی‌اختیاری مدفوع ممکن است پس از زایمان طبیعی یا در نتیجه تغییرات هورمونی رخ دهد. در این موارد، مراجعه به متخصص زنان و زایمان می‌تواند راهگشا باشد.
3. متخصص اورولوژی: برخی از افراد به دلیل مشکلات مربوط به سیستم ادراری و تناسلی دچار بی‌اختیاری مدفوع می‌شوند. در این موارد، مراجعه به اورولوژیست می‌تواند کمک‌کننده باشد.
4. جراح عمومی: در موارد شدیدتر که نیاز به جراحی برای اصلاح عضلات مقعد یا کف لگن باشد، جراح عمومی می‌تواند گزینه مناسبی برای درمان محسوب شود.
5. روان‌پزشک: اگر بی‌اختیاری مدفوع به دلایل روانی مانند استرس یا اضطراب شدید رخ داده باشد، مشاوره با روان‌پزشک ممکن است به بهبود وضعیت کمک کند.

چه کسانی در خطر بیشتری هستند؟ نگاهی به گروه‌های آسیب‌پذیر بی‌اختیاری مدفوع

بی‌اختیاری مدفوع ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما برخی افراد بیشتر در معرض خطر قرار دارند:

• افراد مسن: با افزایش سن، عضلات مقعد و کف لگن ضعیف می‌شوند و این امر ممکن است به بی‌اختیاری مدفوع منجر شود.
• بیماران سرطانی: برخی از بیماران سرطانی، به ویژه آنهایی که تحت درمان‌های پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند، ممکن است به دلیل آسیب به بافت‌ها و اعصاب مقعد دچار بی‌اختیاری مدفوع شوند.
• افرادی که جراحی‌های مقعد یا لگن انجام داده‌اند: جراحی‌هایی مانند برداشت بخشی از روده یا مقعد ممکن است باعث آسیب به عضلات کنترل‌کننده مدفوع شود.
• زنان پس از زایمان: زنانی که زایمان‌های طبیعی دشوار داشته‌اند یا دچار پارگی عضلات کف لگن شده‌اند، در معرض بی‌اختیاری مدفوع هستند.

علائم بی‌اختیاری مدفوع می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• نشت مدفوع بدون هشدار: فرد ممکن است بدون هیچ هشداری و ناگهانی نشت مدفوع را تجربه کند.
• نیاز فوری به دفع مدفوع: احساس فوری و شدید نیاز به دفع که گاهی کنترل آن دشوار است.
• ناتوانی در کنترل مدفوع: ناتوانی در به تعویق انداختن عمل دفع مدفوع حتی برای مدت کوتاه.

درمان بی‌اختیاری مدفوع؛ از رژیم غذایی تا جدیدترین روش‌های جراحی

درمان بی‌اختیاری مدفوع بسته به شدت و علت ایجاد آن متفاوت است. روش‌های مختلفی برای درمان وجود دارد که به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک می‌کند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:

1. تغییرات در رژیم غذایی: افزایش مصرف فیبر و پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده مانند غذاهای تند یا چرب می‌تواند به تنظیم حرکت روده کمک کند. مصرف مایعات کافی نیز می‌تواند به کاهش یبوست و کنترل حرکات روده کمک کند.
2. تمرینات تقویت عضلات کف لگن: تمرینات کگل یکی از روش‌های موثر برای تقویت عضلات مقعد و کف لگن است. این تمرینات می‌تواند به بهبود کنترل مدفوع کمک کند و یکی از روش‌های توصیه‌شده برای افرادی است که از بی‌اختیاری مدفوع رنج می‌برند.
3. داروها: برخی از داروها می‌توانند به تنظیم حرکات روده و کاهش نشت مدفوع کمک کنند. به عنوان مثال، داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید ممکن است برای کاهش نشت مدفوع تجویز شوند. همچنین پزشک ممکن است قرص‌های دیگری را برای بهبود عملکرد روده توصیه کند.
4. بیوفیدبک: بیوفیدبک روشی است که به فرد کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری از عملکرد عضلات مقعد و روده خود پیدا کند و به این ترتیب کنترل بهتری بر آنها داشته باشد.
5. تحریک عصبی: در برخی موارد، تحریک الکتریکی اعصاب کف لگن می‌تواند به بهبود کنترل مدفوع کمک کند.
6. جراحی: در موارد شدید که سایر روش‌های درمانی موثر نبوده‌اند، جراحی ممکن است به عنوان آخرین راه‌حل پیشنهاد شود. این جراحی ممکن است شامل ترمیم عضلات مقعد یا حتی کاشت دستگاه‌های الکتریکی برای کنترل حرکات روده باشد.

پیشگیری بهتر از درمان؛ راهکارهایی ساده برای جلوگیری از بی‌اختیاری مدفوع

پیشگیری از بی‌اختیاری مدفوع به عوامل مختلفی بستگی دارد و شامل اقدامات ساده‌ای است که می‌تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند. برخی از راهکارهای پیشگیری عبارتند از:

• رژیم غذایی مناسب: مصرف غذاهای غنی از فیبر مانند سبزیجات، میوه‌ها و غلات کامل می‌تواند به بهبود حرکت روده و پیشگیری از یبوست کمک کند.
• ورزش منظم: تمرینات منظم بدنی و تقویت عضلات کف لگن می‌تواند به پیشگیری از بی‌اختیاری مدفوع کمک کند.
• مدیریت استرس: در برخی موارد، استرس و اضطراب می‌توانند به تشدید علائم بی‌اختیاری مدفوع منجر شوند. مدیریت استرس از طریق تمرینات آرام‌سازی و مدیتیشن می‌تواند موثر باشد.
• پیشگیری از یبوست: جلوگیری از یبوست یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از بی‌اختیاری مدفوع است. مصرف فیبر، مایعات کافی و ورزش منظم می‌تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند.

علائم‌ هشداردهنده؛ چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کنید؟

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با علائم شدید بی‌اختیاری مدفوع مواجه هستید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. برخی از علائم که نشان‌دهنده نیاز فوری به مراجعه به پزشک هستند عبارتند از:

• خونریزی مقعدی: اگر همراه با بی‌اختیاری مدفوع، خونریزی مقعدی نیز مشاهده شود، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا این وضعیت ممکن است به دلیل وجود مشکل جدی‌تر مانند هموروئید یا سرطان روده باشد.
• درد شدید در ناحیه مقعد یا شکم: درد شدید می‌تواند نشان‌دهنده التهاب یا عفونت در دستگاه گوارش باشد و نیاز به ارزیابی فوری توسط پزشک دارد.
• تغییرات ناگهانی در عادات روده‌ای: اگر تغییرات ناگهانی و غیرقابل توضیح در عادات روده‌ای خود مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.