بدنسازان به منظور افزایش حجم عضلانی، افزایش انرژی و حفظ توده عضلانی شکل گرفته خود، به مصرف بهترین مکمل بدنسازی روی می‌آورند. این مکمل‌ها که در اشکال گوناگونی نظیر پودر، قرص و کپسول موجود هستند و به دلیل تأثیرات مثبتشان، توجه مربیان و ورزشکاران زیادی را جلب کرده‌اند. هرچند که این مواد می‌توانند به طور قابل توجهی در فرایند ساخت عضلات مؤثر باشند، اما عوارض احتمالی نیز ممکن است به همراه داشته باشند. در این مقاله به بررسی شایع ترین عوارض مکمل بدنسازی و ارائه راهکارهایی برای کاهش این عوارض خواهیم پرداخت.
معرفی مکمل های بدنسازی
مکمل‌های بدنسازی به عنوان ابزاری کلیدی برای ورزشکاران، به منظور ارتقای عملکرد ورزشی و تأمین انرژی لازم برای تمرینات شدید، در برنامه‌های روزانه گنجانده می‌شوند. این مکمل‌ها معمولاً شامل ترکیبات متنوعی هستند که به افزایش انرژی و تمرکز کمک می‌کنند. از جمله این ترکیبات می‌توان به بتا آلانین، کافئین، سیترولین، تیروزین، تورین و کراتین اشاره کرد.
هر یک از این مواد نقش منحصر به فردی در بهبود استقامت و کاهش خستگی دارند و به ورزشکاران امکان می‌دهند تا با قدرت بیشتری به تمرینات خود ادامه دهند. انتخاب و میزان مصرف این مکمل‌ها بسته به نیازها و اهداف فردی هر ورزشکار متفاوت است و می‌تواند به بهینه‌سازی نتایج ورزشی کمک کند.
شایع ترین عوارض مکمل بدنسازی
مشکلات گوارشی
مشکلات گوارشی یکی از عوارض جانبی احتمالی مکمل‌های بدنسازی هستند که می‌توانند کیفیت زندگی ورزشکاران را تحت تأثیر قرار دهند. اسهال به عنوان یکی از شایع ترین این مشکلات، ممکن است به ویژه در ابتدای مصرف پروتئین‌های وی و کراتین نمایان شود و اگرچه بدن در برخی موارد با گذر زمان به آن عادت می‌کند، اما ادامه دار شدن این عارضه نیازمند مشاوره پزشکی است.
نفخ و درد شکم از دیگر عوارضی هستند که می‌توانند به دنبال مصرف پودرهای فیبر و بعضی آمینواسیدها ایجاد شوند؛ در این وضعیت نوشیدن آب کافی و رعایت تعادل در مصرف مکمل‌ها می‌تواند از بروز ناراحتی‌ها جلوگیری کند. از سوی دیگر یبوست نیز معضلی است که ممکن است به دلیل مصرف بیش از حد پروتئین وی و برخی چربی‌سوزها به وجود آید که در این صورت افزایش مایعات و فیبر در رژیم غذایی بهترین راهکار برای مدیریت آن خواهد بود.
حساسیت های پوستی
حساسیت‌های پوستی ناشی از مصرف مکمل‌های بدنسازی می‌توانند به شکل‌های مختلفی خود را نشان دهند و مشکلاتی از قبیل جوش، خارش و کهیر ایجاد کنند. یکی از علل اصلی این حساسیت‌ها، وجود ترکیباتی مانند کراتین و پروتئین وی در این محصولات است که ممکن است برای برخی افراد تحمل ناپذیر باشد.
برخی افراد نسبت به مواد تشکیل دهنده مکمل‌ها واکنش‌های آلرژیک نشان داده و دچار کهیر می‌شوند؛ در این صورت، قطع مصرف و مراجعه به پزشک ضروری است. خارش پوستی نیز یکی دیگر از عوارض جانبی است که می‌تواند به دنبال مصرف آمینواسیدهای شاخه‌دار (BCAA) بروز کند و در این موارد، کاهش دوز یا قطع مصرف معمولاً راه حل مؤثری خواهد بود.
ریزش مو
هرچند ریزش مو ممکن است به دلایل متعددی ناشی از ژنتیک، استرس یا تغذیه نادرست باشد، اما نقش استروئیدهای آنابولیک در این روند قابل انکار نیست. این مواد که به منظور افزایش حجم عضلات مصرف می‌شوند، می‌توانند عوارض جانبی از جمله ریزش مو ایجاد کنند.
به علاوه برخی مکمل‌ها موجب افزایش سطح دی هیدروتستوسترون (DHT) در بدن می‌شوند؛ هورمونی که در فرایند ریزش مو تأثیر مستقیم دارد. در صورت بروز ریزش مو پس از مصرف مکمل، مشورت با پزشک متخصص پوست و مو ضروری است تا علت اصلی شناسایی شده و درمان مناسب آغاز گردد. لازم به ذکر است که مکمل‌های استاندارد و مجاز معمولاً تأثیر منفی بر ریزش مو ندارند، اما آگاهی و احتیاط در انتخاب آن‌ها همیشه اهمیت دارد.
عصبانیت و افزایش تحریک پذیری
عصبانیت و افزایش تحریک پذیری از عوارض جانبی احتمالی هستند که ممکن است در نتیجه مصرف مکمل‌های بدنسازی به ویژه آن‌هایی که حاوی کافئین و مواد محرک هستند، بروز کنند. این مکمل‌ها که برای افزایش انرژی و بهبود عملکرد ورزشی طراحی شده‌اند، گاهی اوقات تأثیرات ناخواسته‌ای بر روی سیستم عصبی دارند. در نتیجه، فرد ممکن است به راحتی تحریک پذیر شده و از سطح اضطراب بیشتری رنج ببرد.
برخی از این مکمل‌ها می‌توانند منجر به کاهش سطح سروتونین در مغز شوند که این ماده شیمیایی نقش حیاتی در ایجاد احساس خوشحالی و آرامش ایفا می‌کند. کاهش سروتونین می‌تواند خلق وخو را تحت تأثیر قرار داده و به بروز حالات عصبی و افسردگی منجر شود. این عوارض، موقتی هستند.
تجمع آب در بدن
تجمع آب در بدن یکی از عوارض جانبی مصرف مکمل‌های بدنسازی، به ویژه کراتین و هورمون‌های رشد مصنوعی، به شمار می‌آید. کراتین با جذب آب بیشتر به داخل سلول‌های عضلانی، باعث افزایش حجم و ظاهر عضلات می‌شود؛ اما این فرایند می‌تواند به احساس نفخ و احتباس آب منجر گردد. از سوی دیگر، هورمون‌های رشد مصنوعی با مختل کردن تعادل الکترولیت‌ها، تجمع غیرطبیعی مایع زیر پوست را به همراه دارند.
برای پیشگیری از بروز این عوارض، نوشیدن آب به میزان کافی در حین مصرف کراتین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و در مواردی که هورمون‌های رشد مصرف می‌شود، کنترل دقیق بر عوارض جانبی ضروری به نظر می‌رسد. در نهایت اگرچه این مسائل معمولاً خطرناک نیستند، آگاهی از آن‌ها می‌تواند به حفظ سلامتی کمک کند.
سردرد ناشی از مصرف مکمل ورزشی
سردرد ناشی از مصرف مکمل‌های ورزشی، به ویژه آن‌هایی که حاوی سیترولین هستند، می‌تواند تجربه‌ای ناخوشایند برای ورزشکاران باشد. این ترکیب به دلیل افزایش سطح اکسید نیتریک در خون، باعث بهبود جریان خون به عضلات می‌شود؛ اما برای افرادی که سابقه میگرن دارند این فرایند ممکن است به تحریک حملات میگرنی منجر شود. در نتیجه افرادی که با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند، بهتر است از مکمل‌هایی با فرمولاسیون متفاوت بهره ببرند تا از بروز سردردهای آزاردهنده جلوگیری کنند.
نکات مهم هنگام خرید مکمل های بدنسازی
نخست، حتماً از محصولات شرکت‌های معتبر و دارای مجوز از وزارت بهداشت و فدراسیون پزشکی و ورزشی استفاده کنید؛ این امر به شما اطمینان می‌دهد که مکمل‌ها از مواد مضر نظیر هورمون‌ها و استروئیدهای آنابولیک عاری هستند.
مهم است که مکمل‌ها را از داروخانه‌ها خریداری کنید و به برچسب لیبل اصالت دقت فرمایید. با توجه به گزارش‌های سازمان غذا و دارو، برخی مکمل‌ها ممکن است آلاینده‌هایی مانند محرک‌ها و ترکیبات استروژنی داشته باشند که می‌توانند عوارض جبران ناپذیری به همراه داشته باشند و حتی تست دوپینگ ورزشکاران را مثبت کنند؛ بنابراین، انتخاب صحیح و آگاهانه مکمل‌ها نه تنها به بهبود عملکرد ورزشی کمک می‌کند، بلکه از عوارض ناخواسته نیز جلوگیری می‌کند.
جمع بندی
مکمل‌های ورزشی می‌توانند نقش مهمی در بهبود عملکرد و افزایش توانایی‌های جسمانی داشته باشند، اما مصرف نادرست یا انتخاب محصولات نامعتبر می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد. در حالی که مکمل‌های تأیید شده توسط FDA معمولاً عوارض جانبی محدودی دارند، وجود ترکیبات غیر مجاز مانند هورمون‌ها در برخی از این محصولات می‌تواند به بروز مشکلات حاد و حتی تهدید کننده سلامت منجر شود. از این رو، برای کاهش خطرات احتمالی، توصیه می‌شود که ورزشکاران تنها از برندهای معتبر و شناخته شده استفاده کنند و همواره از ترکیبات موجود در مکمل‌ها آگاهی داشته باشند.