دهانه رحم بخشی از دستگاه تناسلی زنان است. این قسمت باریک در پایین رحم است. سرطان دهانه رحم که (Cervical cancer) یا سرطان گردن رحم نیز نامیده می‌شود، نوعی سرطان است که در دهانه رحم زنان (ورودی رحم از واژن) ایجاد می‌شود. علائم سرطان دهانه رحم بسیار حائز اهمیت هستند و این سرطان در هرجایی از دهانه رحم یافت می‌شود. معمولا سرطان دهانه رحم بسیار به کندی رشد می‌کند.
سرطان دهانه رحم اغلب در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارد. اگر علائمی داشته باشید احتمالا شایعترین آن خونریزی غیرمعمول واژینال است که می‌تواند بعد از رابطه جنسی، بین دوره‌های عادت ماهانه یا بعد از یائسگی رخ بدهد. در ادامه مطلب به‌صورت گستردهتر به این موضوع که سرطان دهانه رحم چه علائمی دارد میپردازیم.
سن ابتلا به سرطان دهانه رحم چه زمانی است؟
به طور کلی در هر سنی ممکن است علائم سرطان دهانه رحم در زنان دیده شود. اما این وضعیت بیشتر در زنانی که از نظر جنسی فعال هستند یعنی سنین بین ۳۰ تا ۴۵ سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. سرطان دهانه رحم در زنان زیر ۲۵ سال بسیار نادر است. بیش از ۲۰ درصد از سرطان‌های دهانه رحم پس از ۶۵ سالگی تشخیص داده می‌شوند. این موارد معمولا در افرادی رخ می‌دهد که تا قبل از ۶۵ سالگی غربالگری منظم سرطان دهانه رحم را دریافت نکردند.
آیا هر نوع خونریزی غیرطبیعی از علائم سرطان دهانه رحم است؟
یکی از علائم سرطان دهانه رحم، خونریزی غیرطبیعی است اما به این معنی نیست که شما قطعاً سرطان دهانه رحم دارید. اگر خونریزی در هر زمانی غیر از دوره ماهانه باشد، باید در اسرع وقت حداکثر در عرض ۲ هفته به متخصص مراجعه کنید.
انواع سرطان دهانه رحم
گونه‌های مختلف ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، یک عفونت مقاربتی، در ایجاد اکثر سرطان‌های دهانه رحم نقش دارند. هنگامی که در معرض HPV قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی بدن معمولاً از آسیب رساندن به ویروس جلوگیری می‌کند. با این حال، در درصد کمی از افراد، ویروس برای سال‌ها زنده می‌ماند و در فرآیندی که باعث می‌شود برخی از سلول‌های دهانه رحم به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند، کمک می‌کند. و باعث بروز علائم سرطان دهانه رحم می‌شود.
انواع اصلی سرطان دهانه رحم عبارت‌اند از:
- سرطان سلول سنگفرشی
این نوع سرطان دهانه رحم در سلول‌های نازک و مسطح (سلول‌های سنگفرشی) پوشاننده قسمت بیرونی دهانه رحم که به داخل واژن می‌رود شروع می‌شود.
- آدنوکارسینوم
این نوع سرطان دهانه رحم در سلول‌های غده‌ای ستونی شکل که کانال دهانه رحم را پوشانده‌اند شروع می‌شود.
شایعترین سرطان دهانه رحم، کارسینوم سلول سنگفرشی است که ۷۰ درصد موارد را تشکیل می‌دهد. آدنوکارسینوم کمتر شایع است (حدود ۲۵٪ موارد) و تشخیص آن دشوارتر است زیرا در دهانه رحم بالاتر شروع می‌شود. به طور کلی در هردو نوع از این سرطان علائم سرطان دهانه ی رحم مشابه است.
از زمانی که برنامه ملی غربالگری دهانه رحم در سال ۱۹۹۱ آغاز شد و یک برنامه ملی واکسن ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در سال ۲۰۰۷ معرفی شد، بروز سرطان دهانه رحم به طور قابل‌توجهی کاهش یافته است. در ادامه به اینکه سرطان دهانه ی رحم چه علائمی دارد میپردازیم.
برای مطالعه بیشتر:
سرطان دهانه‌ی رحم : علائم، روش های پیشگیری و درمان
هر آنچه باید راجع به سرطان گردنه رحم (HPV) بدانید…
علائم سرطان دهانه رحم چیست؟
معمولا سرطان دهانه رحم علائم متفاوتی دارد. تغییرات پیش سرطانی در سلول‌های دهانه رحم و در مراحل اولیه به ندرت باعث ایجاد علائم سرطان دهانه رحم می‌شود. تنها راه برای اطلاع از وجود سلول‌های غیرطبیعی که ممکن است به سرطان تبدیل شوند، انجام آزمایش غربالگری دهانه رحم است. اگر تغییرات اولیه سلولی به سرطان دهانه رحم تبدیل شود، باعث بروز شایعترین علائم می‌شود.
در مرحله ۱ علائم سرطان دهانه رحم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- لکه‌های خونی یا خونریزی خفیف واژینال بین دوره‌های پریود یا بعد از آن
- خونریزی قاعدگی که طولانی‌تر یا شدیدتر از حد معمول است.
- تغییر در ترشحات واژن مانند ترشح بیشتر یا ممکن است رنگ یا بوی قوی نامطبوع و همچنین غیرمعمول داشته باشد.
- درد در هنگام مقاربت
- خونریزی بعد از مقاربت
- خونریزی واژن بعد از یائسگی
- درد لگنی، درد کمری و یا درد شکمی غیرقابل توصیف و مداوم
اگر سرطان به بافتها یا اندام‌های مجاور گسترش یافته باشد، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ادرار دشوار یا دردناک، گاهی اوقات همراه با خون در ادرار
- اسهال ، یا درد یا خونریزی از مقعد هنگام مدفوع
- خستگی ، کاهش وزن و اشتها
- احساس کلی بیماری
- کمردرد مبهم یا تورم در پاهای شما
علائم سرطان دهانه رحم در زنان یائسه چیست؟
بیشتر (نه همه) انواع سرطان دهانه رحم توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. HPV می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها قبل از شناسایی در بدن غیرفعال باشد. شایعترین علائم سرطان دهانه رحم در زنان یائسه خونریزی غیرطبیعی رحم است که در ۷۵ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به این نوع سرطان رخ می‌دهد.
چگونه متوجه می‌شوید که سرطان دهانه رحم دارید؟
در بالا به این موضوع که علایم سرطان دهانه ی رحم چیست به‌صورت جامع پرداختیم. اکثر مردم تا زمانی که به طور رسمی به این بیماری مبتلا نشده باشند نمی‌دانند که به سرطان دهانه رحم مبتلا هستند. پزشک شما می‌تواند سرطان دهانه رحم را از طریق یک سری آزمایش و بیوپسی تائید کند. اولین علائم سرطان دهانه رحم معمولاً خفیف است و فقط توسط پزشک قابل تشخیص است. مراحل پیشرفته این سرطان به احتمال زیاد باعث ایجاد نشانه‌های سرطان دهانه رحم می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر هر یک از این علائم سرطان دهانه رحم را داشتید باید به پزشک گزارش دهید. اگر این علائم ظاهر شدند، مهم است که با پزشک خود در مورد آنها صحبت کنید، حتی اگر به نظر می‌رسد سایر علائم کمتر جدی باشد. هر چه سلول‌های پیش سرطانی یا سرطان دهانه رحم زودتر شناسایی و درمان شوند، شانس بیشتری برای پیشگیری یا درمان سرطان وجود دارد. حتی اگر در مورد تغییراتی که تجربه می‌کنید نگران هستید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک از شما می‌پرسد که چه مدت و چند وقت یک‌بار علائم(ها) را تجربه کردید . این به کشف علت این مشکل کمک فراوانی می‌کند.
اگر سرطان تشخیص داده شود، تسکین علائم سرطان دهانه رحم بخش مهمی از مراقبت و درمان سرطان باقی می‌ماند. مدیریت علائم ممکن است “مراقبت تسکینی” یا “مراقبت حمایتی” نیز نامیده شود. اغلب بلافاصله پس از تشخیص شروع می‌شود و در طول درمان ادامه می‌یابد. حتماً با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد علائمی که تجربه می‌کنید، از جمله علائم جدید یا تغییر علائم، صحبت کنید.
علل سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم زمانی شروع می‌شود که سلول‌های سالم در دهانه رحم تغییراتی (جهش) در DNA خود ایجاد کنند. DNA سلول حاوی دستورالعمل‌هایی است که به سلول می‌گویند چه کاری انجام دهد. سلول‌های سالم با سرعت مشخصی رشد کرده و تکثیر می‌شوند و در نهایت در زمان مشخصی می‌میرند. جهش‌ها به سلول‌ها می‌گویند که رشد و تکثیر خارج از کنترل داشته باشند و نمی‌میرند. سلول‌های غیرطبیعی تجمع یافته یک توده (تومور) تشکیل می‌دهند. در همین حین علائم سرطان دهانه رحم آغاز می‌شود. سلول‌های سرطانی به بافت‌های مجاور حمله می‌کنند و می‌توانند از تومور جدا شوند و در سایر نقاط بدن پخش شوند (متاستاز).
زگیل تناسلی که نوعی تومور خوش‌خیم سلول‌های اپیتلیال است نیز توسط سویه‌های مختلف HPV ایجاد می‌شود. با این حال، این سروتیپها معمولا با علائم سرطان دهانه رحم مرتبط نیستند. داشتن چندین سویه به طور همزمان رایج است، از جمله آنهایی که می‌توانند باعث سرطان دهانه رحم و مواردی که باعث زگیل می‌شوند. به طور کلی اعتقاد بر این است که عفونت با HPV برای بروز سرطان دهانه رحم لازم است. تقریباً تمام موارد سرطان دهانه رحم ناشی از عفونت مداوم با برخی از انواع پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. این بزرگترین عامل خطر برای سرطان دهانه رحم است. عوامل خطر اصلی دیگر که باعث سرطان دهانه رحم می‌شود یک سیگار کشیدن است. دومین مورد مصرف زیاد قرص‌های ضد بارداری است. در زیر به‌صورت واضح تر به این موارد میپردازیم. عوامل خطر عبارت‌اند از:
- سیگار کشیدن و در معرض سیگار کشیدن قرار گرفتن
سیگار کشیدن، چه فعال و چه غیرفعال، که یکی از عوامل بروز علائم سرطان دهانه رحم می‌باشد ، خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد. در میان زنان آلوده به HPV، افراد سیگاری تقریباً دو تا سه برابر بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار می‌گیرند. سیگار کشیدن غیرفعال نیز با افزایش خطر همراه است، اما به میزان کمتر.
- یک سیستم ایمنی ضعیف
عامل دیگری که می‌تواند سبب بروز علائم سرطان دهانه رحم شود سیستم ایمنی ضعیف است. اگر سیستم ایمنی بدن شما به دلیل بیماری دیگری ضعیف شده باشد و به HPV مبتلا باشید، ممکن است احتمال ابتلا به سرطان دهانه رحم افزایش یابد.
- داروهای ضدبارداری خوراکی
استفاده طولانی‌مدت از داروهای ضدبارداری خوراکی با افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنان مبتلا به HPV مرتبط است. که به عنوان عامل بعدی در بروز علائم سرطان دهانه رحم زنانی که به مدت ۵ تا ۹ سال از داروهای ضدبارداری خوراکی استفاده کرده‌اند، تقریباً سه برابر بیشتر از افراد عادی خطر ابتلا به سرطان را دارند. زنانی که به مدت ۱۰ سال یا بیشتر از آنها استفاده کرده‌اند، حدود چهار برابر خطر ابتلا به سرطان را دارند.
- بارداری بیش از حد
عامل بعدی که می‌تواند تاثیر چشمگیری در بروز علائم سرطان دهانه رحم داشته باشد حاملگی‌های زیاد با افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم همراه است.
از هر ۱۰ زن حدوداً هشت نفر در طول زندگی خود به HPV دستگاه تناسلی مبتلا می‌شوند. اکثر زنان مبتلا به عفونت HPV هرگز به سرطان دهانه رحم مبتلا نمی‌شوند.
- رابطه جنسی محافظت نشده
- قرار گرفتن در معرض داروی دی اتیل استیل بسترول (DES) در دوران بارداری که برای جلوگیری از سقط‌جنین می‌باشد.
آیا سرطان دهانه رحم را با انگشت خود احساس می‌کنید؟
نه، سرطان دهانه رحم را با انگشت خود احساس نمی‌کنید. سلول‌های سرطانی کوچک هستند و تشخیص آنها غیرممکن است مگر اینکه زیر میکروسکوپ باشد. اگر برآمدگی یا توده‌ای در واژن خود احساس می‌کنید، می‌تواند نشانه‌ای از پولیپ یا کیست باشد. اگر برآمدگی در داخل واژن خود احساس کردید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید تا بتوانند آن ناحیه را بررسی کنند.
آیا معاینات معمول لگن ضروری است؟
گاهی بعد از بررسی علائم سرطان دهانه رحم ، شما و پزشکتان می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا احتیاجی به معاینه لگن در سال‌هایی که برای غربالگری سرطان دهانه رحم نیاز نیست، هست یا خیر. این تصمیم بر اساس سابقه سلامتی و فعالیت جنسی شما گرفته می‌شود.
چه آزمایش‌هایی می‌تواند سرطان دهانه رحم را بررسی کند؟
بعد از مشاهده علائم سرطان دهانه رحم تست‌هایی که برای تشخیص سرطان دهانه رحم استفاده می‌شود تست Pap و تستHPV است. این غربالگری‌های سرطان دهانه رحم می‌توانند سلول‌های نامنظم یا مشکل‌ساز را در اولین شکل قبل از اینکه فرصتی برای تبدیل شدن به سرطان پیدا کنند، پیدا کنند. زمانی که این سلول‌ها به موقع پیدا شوند، سرطان دهانه رحم بسیار قابل درمان است و احتمال جدی شدن آن کمتر است.
تست Pap و HPV چگونه انجام می شوند؟
پزشک شما تست پاپ و تست HPV را با استفاده از یک برس برای کشیدن سواب یا خراش دادن دهانه رحم برای جمع‌آوری سلول‌ها انجام می‌دهد. روی میز معاینه دراز می‌کشید و پاهایتان رکابی است (مانند معاینه لگن). اسپکولوم به واژن شما وارد می‌شود (این کار واژن شما را باز می‌کند). هنگامی‌که سواب گرفته شد، سلول‌ها در مایعی قرار می‌گیرند و برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.
- تست Pap
این تست سلول‌های غیرطبیعی یا نامنظم دهانه رحم شما را تشخیص می‌دهد.
- تست HPV
این تست انواع پرخطر عفونت HPV را که به احتمال زیاد باعث سرطان دهانه رحم می‌شوند، شناسایی می‌کند.
سرطان دهانه رحم به کندی و در طی سالیان متمادی ایجاد می‌شود. قبل از روی آوردن به سرطان، سلول‌های دهانه رحم شما تغییرات زیادی را تجربه می‌کنند. سلول‌های طبیعی در دهانه رحم شروع به ظاهر نامنظم یا غیرطبیعی می‌کنند. این سلول‌های غیرطبیعی ممکن است از بین بروند، ثابت بمانند یا به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند.
غربالگری‌های منظم زنان با تست پاپ می‌تواند بیشتر موارد سرطان دهانه رحم را تشخیص دهد. پاپ اسمیر آزمایشی است که سلول‌های دهانه رحم را جمع‌آوری می‌کند. این سلول‌ها از نظر علائم پیش سرطانی یا سایر بی‌نظمی‌ها بررسی می‌شوند.
اگر پاپ شما غیرطبیعی برگشت، نیاز به آزمایش‌های بیشتری است. این می‌تواند شامل آزمایش HPV باشد، که یک آزمایش خاص است که سلول‌های دهانه رحم شما را از نظر عفونت HPV بررسی می‌کند. انواع خاصی از عفونت HPV با سرطان دهانه رحم مرتبط است.
پزشک شما همچنین ممکن است دهانه رحم شما را معاینه کند و در صورت مشکوک بودن به سرطان، نمونه‌ای از بافت را برای بیوپسی بگیرد. تکنیک‌های زیادی وجود دارد که می‌توان برای به دست آوردن بافت استفاده کرد، مانند بیوپسی پانچ یا کورتاژ اندوسرویکال. در موارد دیگر، از یک حلقه سیمی یا Conization برای جمع‌آوری بافت از دهانه رحم برای بیوپسی استفاده می‌شود.
اگر بیوپسی سرطان را تائید کند آزمایش‌های بیشتر مشخص می‌کنند که آیا بیماری گسترش یافته است (متاستاز) یا خیر. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مطالعات عملکرد کبد و کلیه
- آزمایش خون و ادرار
- عکس‌برداری با اشعه ایکس از مثانه، راست روده، روده‌ها و حفره شکم
برای مطالعه بیشتر:
تست پاپ اسمیر یا تست سرطان دهانه رحم چیست ؟
سرطان دهانه رحم چگونه درمان می‌شود؟
- پرتودرمانی
پرتودرمانی از پرتوهای انرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی دهانه رحم استفاده می‌کند. دو نوع پرتودرمانی وجود دارد:
پرتودرمانی خارجی :(EBRT) به وسیله تابش پرتوانی از دستگاهی خارج از بدن ، به سمت بدن فرستاده می‌شود.
براکی تراپی: پرتو را در داخل یا نزدیک سرطان قرار می‌دهند.
- شیمی‌درمانی
در شیمی‌درمانی از داروهایی استفاده می‌کنند که از طریق رگ‌های شما تزریق می‌شوند یا از طریق دهان مصرف می‌شوند تا سلول‌های سرطانی را نابود کند. سپس وارد خون شما می‌شود و برای از بین بردن سلول‌ها در هر نقطه از بدن موثر است. داروهای مختلفی برای شیمی‌درمانی استفاده می‌شود که می‌توان آنها را با هم ترکیب کرد. به طور کلی شیمی‌درمانی اغلب به صورت چرخه‌ای تجویز می‌شود. طول چرخه و برنامه یا دفعات شیمی‌درمانی بسته به داروی مورد استفاده و محل قرارگیری سرطان متفاوت است.
- عمل جراحی
انواع مختلفی از جراحی برای درمان سرطان دهانه رحم استفاده می‌شود.
- واکسیناسیون
سه واکسنHPV (Gardasil، Gardasil 9 و Cervarix) خطر تغییرات سرطانی یا پیش سرطانی دهانه رحم و پرینه را به ترتیب حدود ۹۳% و ۶۲% کاهش می‌دهند. واکسن‌ها بین ۹۲ تا ۱۰۰ درصد در برابر HPV 16 و ۱۸ تا حداقل ۸ سال مؤثر هستند.
واکسن‌های HPV معمولا برای سنین ۹ تا ۲۶ سال داده می‌شوند، زیرا واکسن در صورتی مؤثرتر است که قبل از بروز عفونت تزریق شود. مدت زمان اثربخشی و اینکه آیا تقویت کننده مورد نیاز خواهد بود ناشناخته است. هزینه بالای این واکسن باعث نگرانی شده است.
- تغذیه
افرادی که از ویتامین A مانند ویتامین B12، ویتامین C، ویتامین E و بتاکاروتن استفاده می‌کنند با خطر کمتری نسبت به ابتلای سرطان دهانه رحم مواجه هستند.
سخن پایانی
به طور کلی علائم سرطان دهانه رحم تا زمانی که این سرطان به مرحله‌ای از رشد و بزرگی نرسد قابل شناسایی نمی‌باشد. پس بهتر است در درجه اول با رعایت مراقبت‌های سلامت فردی مثل نکشیدن سیگار، تقویت سیستم ایمنی، رابطه جنسی حفاظت‌شده و عدم مصرف خودسرانه داروهای ضدبارداری می‌توان تا حد زیادی از خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم محفوظ ماند.
همچنین در صورت مشاهده هرکدام از علائم سرطان دهانه رحم در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید تا با تشخیص زود هنگام این سرطان مانع از پیشروی بیماری به مراحل بعدی شوید.
برای اطلاع از اخبار بروز در حوضه سلامت و پزشکی , صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید.