هریک از ما ناراحتی معده و سوء هاضمه یا اختلال در هضم غذا را بارها و بارها در زندگی خود بعد از خوردن و اشامیدن تجربه کرده ایم. این موقعیت در اغلب موارد جای نگرانی ندارد , و غالبا می توان به وسیله روش های خانگی علائم ان را درمان کرد و از شر آن خلاص شد.
علائم رایج ناراحتی معده و سوء هاضمه شامل :
• سوزش سر دل یا ریفلاکس اسید
• حالت تهوع
• نفخ
• خارج شدن گاز
• آروغ زدن ؛ که گاها باعث بالا امدن غذا یا مایعات با طعم تلخ و ناخوشایند می شود.
• بوی بد دهان
• سکسکه یا سرفه کردن
در این پست به ۲۱ راه رایج برای درمان خانگی ناراحتی معده و سوء هاضمه اشاره می کنیم و در اخر اعلام می کنیم که چه زمانی احتیاج به ویزیت شدن توسط پزشک متخصص دارید. با مجله اینترنتی زندگی سالم همراه باشید.
۱ | نوشیدن آب
بدن برای گوارش و جذب مواد مغذی غذاها و نوشیدنی ها به آب احتیاج دارد. کم آبی بدن گوارش را سخت تر و کم اثر تر می کند , که این به نوبه خود احتمال بروز ناراحتی معده را افزایش می دهد.
بطور کلی , اتحادیه غذا و دارو (HMD) توصیه می کند :
• زنان باید روزانه چیزی حدود ۲.۷ لیتر آب بنوشند.
• مردان باید روزانه چیزی حدود ۳.۷ لیتر آب بنوشند.
حدود ۲۰ درصد از این آب مورد نیاز از طریق خوردن غذا تامین می شود , مابقی باید از طریق مایعات تامین شود. برای اکثر افراد , عدد مناسب چیزی حدود ۸ یا بیشتر لیوان آب در طول یک روز است. کودکان به آب نسبتا کمتری نسبت به افراد بزرگسال نیاز دارند.
برای افراد دارای مشکلات گوارشی , وجود آب کافی در بدن ضروری است. اسهال و استفراغ می توانند به سرعت موجب از دست رفتن آب بدن و کم آبی بدن شوند ؛ بنابراین افراد دارای این علائم باید بطور مکرر آب بنوشند.
۲ | دراز نکشید
وقتیکه بدن در حالت افقی قرار می گیرد , احتمال اینکه اسید درون معده به سمت بالا حرکت کرده و باعث ایجاد سوزش سر دل شود افزایش می یابد.
افراد دارای ناراحتی معده باید از دراز کشیدن یا رفتن به تخت خواب حداقل تا زمانیکه درد برطرف شود خودداری کنند.
کسی که نیاز به دراز کشیدن دارد , باید سر , گردن و بخش فوقانی سینه خود را توسط بالش تا زاویه ۳۰ درجه نسبت به سطح زمین بالا ببرد.
۳ | زنجبیل
زنجبیل یک درمان طبیعی برای ناراحتی معده و سوء هاضمه است. زنجبیل دارای مواد شیمیایی شامل گینگرول و شوگول است که باعث افزایش سرعت انقباضات معده می شوند و موجب حرکت سریعتر غذاهایی که موجب سوء هاضمه شده اند در طول معده و روده می شوند.
مواد موجود در زنجبیل همچنین به کاهش حالت تهوع , استفراغ و اسهال کمک می کنند.
افراد دارای ناراحتی معده باید سعی کنند که زنجبیل را به غذاهای خود اضافه کنند یا اینکه آن را به عنوان نوعی دمنوش مصرف کنند.
۴ | نعنا
علاوه بر خوشبو کردن دهان , منتول موجود در نعنا به موارد زیر نیز کمک خواهد کرد :
• جلوگیری از اسهال و استفراغ
• کاهش اسپاسم عضلات روده ها
• تسکین درد
محققان دریافته اند که نعناع یک روش درمانی سنتی برای سوء هاضمه , نفخ و اسهال در ایران , هند و پاکستان بوده است.
برگ خام و پخته شده نعناع هردو برای مصرف مناسب هستند. بطور سنتی , افراد اغلب برای تهیه چای , برگ نعنا را با هل می جوشانند. همچنین می توان برگ نعنا را پودر کرد یا عصاره آن را تهیه کرد و با نوشیدنی های دیگر یا مواد غذایی مخلوط کرد.
خوردن شیرینی و شکلات های نعنایی نیز می تواند به کاهش درد و ناراحتی ناشی از سوزش سر دل کمک کند.
۵ | حمام آب گرم یا استفاده از کیسه آب گرم
گرما ماهیچه ها را شل می کند و باعث کاهش سوء هاضمه ناشی از گرفتگی عضلات می شود ؛ بنابراین حمام آب گرم به کاهش درد و سوزش ناشی از ناراحتی معده کمک خواهد کرد. همچنین استفاده از کیسه آب گرم بمدت ۲۰ دقیقه یا تا زمانی که کیسه سرد شود بر روی شکم و معده موثر خواهد بود.
۶ | رژیم غذایی BRAT
پزشکان رژیم غذایی BRAT را به افرادی که اسهال دارند توصیه می کنند.
BRAT مخفف عبارات Banana(موز) , Rice(برنج) , Apple(سیب) و Toast(نان تست) است. این غذاها همگی حاوی نشاسته اند , بنابراین می توانند به چسبندگی غذاها به یکدیگر و محکم تر شدن مدفوع کمک کنند. این موجب کاهش میزان دفع مدفوع از یک فرد و در نتیجه کاهش اسهال خواهد شد.
از آنجایی که این غذاها ملایم و نرم هستند , حاوی موادی که موجب تحریک معده , گلو و روده ها شوند نیستند. بنابراین , این رژیم غذایی می تواند تحریک بافتی ناشی از اسید های موجود در معده و استفراغ را کاهش دهد.
بسیاری از غذاهای موجود در رژیم غذایی BRAT حاوی مقدار زیادی از مواد مغذی مانند پتاسیم و منیزیم هستند و می توانند جایگزین مواد مغذی شوند که از طریق اسهال یا استفراغ از بدن خارج شده اند.
۷ | سیگار کشیدن و مصرف الکل …
سیگار کشیدن می تواند گلو را تحریک کند و احتمال ناراحتی معده را افزایش دهد. اگر فرد دچار استفراغ شده باشد , سیگار کشیدن می تواند موجب افزایش آسیب بافت های حساس در اثر اسید معده شود.
بعنوان یک سم , الکل به سختی گوارش می یابد و موجب آسیب بافت کبد و معده می شود.
افراد با ناراحتی معده , باید از سیگار کشیدن و مصرف الکل تا زمانی که بهبود پیدا کنند جدا خودداری کنند.
۸ | خوردن غذاهایی که سخت گوارش می یابند
گوارش بعضی از مواد غذایی سخت تر از سایر مواد است که این امر موجب افزایش احتمال بروز ناراحتی معده می شود. افرادی که ناراحتی معده دارند باید از خوردن غذاهای زیر خودداری کنند :
• سرخ شده یا چرب
• زیادی چرب یا شیرین
• شور یا با مدت زمان نگهداری بالا
۹ | آب لیمو , جوش شیرین و آب
برخی مطالعات نشان می دهند که مخلوط لیمو یا آب لیمو در آب همراه با اندکی جوش شیرین می تواند به تسکین انواع مشکلات گوارشی کمک کند.
این مخلوط اسید کربنیک تولید می کند که به کاهش نفخ و سوء هاضمه کمک می کند. همچنین این ترکیب به ترشحات کبد و تحرک روده نیز کمک می کند. اسیدیته و سایر مواد مغذی موجود در لیمو می توانند به هضم و جذب چربی ها و الکل ها کمک کرده و باعث خنثی شدن اسید های صفراوی و کاهش میزان اسیدیته معده شوند.
بیشتر دستور العمل های سنتی برای تهیه این مخلوط موارد زیر را توصیه می کنند :
• ۱ قاشق غذاخوری آب لیمو یا لیموترش تازه
• ۱ قاشق چایخوری جوش شیرین
• میزان ۲۲۷ گرم آب تمیز
۱۰ | دارچین
دارچین حاوی چندین آنتی اکسیدان است که می توانند به سهولت هضم غذا کمک کنند و خطر تحریک و آسیب دستگاه گوارش را کاهش دهند. برخی از آنتی اکسیدان های دارچین شامل موارد زیر هستند :
• اوژنول
• سینامالدهید
• لینالول
• کافور
سایر مواد موجود در دارچین به کاهش نفخ , گرفتگی عضله و آروغ زدن کمک می کنند. همچنین این مواد ممکن است به خنثی کردن اسید معده و کاهش سوزش سر دل و سوء هاضمه کمک کنند.
۱۱ | میخک
میخک حاوی موادی است که می توانند به کاهش گاز معده و افزایش ترشحات معده کمک کنند. این می تواند موجب افزایش سرعت هضم شود. میخک به کاهش حالت تهوع و استفراغ نیز کمک می کند.
فرد مبتلا به ناراحتی معده باید ۱ یا ۲ قاشق غذاخوری میخک یا پودر آن را با ۱ قاشق غذاخوری عسل مخلوط کرده و قبل از رفتن به تخت خواب مصرف کند.
برای حالت تهوع و سوزش سر دل باید میخک را با حدود ۲۲۷ گرم آب جوش مخلوط کنید تا دمنوش آن را تهیه کنید. این دمنوش باید بصورت آهسته و طی یک یا دو بار در روز مصرف شود.
۱۲ | زیره
دانه های زیره حاوی مواد فعال هستند و به کمک آنها می توانند به موارد زیر کمک کنند :
• کاهش گاز
• کاهش التهاب روده
• کاهش میکروب و میکروب کشی
فرد مبتلا به ناراحتی معده می تواند ۱ یا ۲ قاشق غذاخوری زیره یا پودر زیره را همراه با وعده های غذایی خود مصرف کند. در روش دیگر , آنها می توانند چند قاشق چای خوری زیره یا پودر زیره را به آب جوش اضافه کنند و دمنوش تهیه کنند.
برخی از سیستم های پزشکی سنتی برای بهبود سوزش سر دل , جویدن یک یا دو دانه زیره خام را توصیه می کنند.
۱۳ | انجیر
انجیر حاوی موادی است که میتوانند به عنوان ماده ضد یبوست عمل کرده و حرکات روده را تحریک کنند. انجیر همچنین حاوی موادی است که می توانند به بهبود سوء هاضمه کمک کنند.
فرد مبتلا به ناراحتی معده باید چند بار در روز میوه های انجیر را بخورد تا بهبود پیدا کند.
بعلاوه , آنها می توانند ۱ یا ۲ قاشق غذاخوری برگ انجیر را به آب جوش اضافه کنند و دمنوش تهیه کنند.
اگر فرد دچار اسهال شده باشد , باید از مصرف انجیر خودداری کند.
۱۴ | آب آلوئه ورا
مواد موجود در آب آلوئه ورا به موارد زیر کمک می کنند :
• کاهش اسید معده اضافی
• تحریک حرکات سالم روده و دفع سموم
• بهبود هضم پروتئین ها
• تعادل باکتری های سیستم گوارشی
• کاهش التهاب
در یک مطالعه , محققان دریافتند افرادی که به مدت ۴ هفته روزانه ۱۰ میلی لیتر آب آلوئه ورا مصرف می کنند از علائم بیماری رفلاکس گوارشی (GERD) خلاص شده اند. این علائم شامل موارد زیر است :
• سوزش سر دل
• نفخ و آروغ زدن
• حالت تهوع و استفراغ
۱۵ | بومادران
گل های بومادران حاوی فلاونوئیدها ، پلی فنول ها ، لاکتون ها ، تانن ها و رزین ها هستند که ممکن است به کاهش میزان اسیدی که معده تولید می کند کمک کند. آنها این کار را با تاثیر بر روی عصب اصلی گوارشی به نام عصب واگ (Vagus nerve) انجام می دهند.
کاهش سطح اسید معده می تواند احتمال سوزش سر دل و سوء هاضمه را کاهش دهد.
فرد مبتلا به ناراحتی معده می تواند برگ های بومادران جوان را بصورت خام در سالاد یا در یک وعده غذایی بصورت پخته شده مصرف کند. تهیه دمنوش بومادران نیز با اضافه کردن ۱ یا ۲ قاشق چایخوری برگ یا گل بومادران خشک به آب جوش امکان پذیر است.
۱۶ | ریحان
ریحان حاوی موادی است که می توانند موجب کاهش نفخ , افزایش اشتها , تسکین درد گرفتگی عضلات روده و بهبود هضم کلی شوند. ریحان همچنین دارای ایگنول است که می تواند به کاهش مقدار اسید معده کمک کند.
ریحان همچنین حاوی مقادیر زیادی اسید لینولئیک است که خاصیت ضد التهابی دارد.
فرد مبتلا به ناراحتی معده باید ۱ یا ۲ قاشق غذاخوری برگ ریحان خشک شده یا چند برگ ریحان تازه را به وعده های غذایی خود اضافه کند تا علائم ذکر شده کاهش یابند.
برای اینکه سریعتر نتیجه بگیرید , می توانید نیمی از قاشق چایخوری ریحان خشک شده یا چند برگ تازه را با آب جوش مخلوط کرده و دمنوش آن را تهیه کنید.
۱۷ | شیرین بیان
ریشه شیرین بیان حاوی موادی است که می توانند به کاهش التهاب پوشش معده و التهاب مربوط به زخم معده کمک کنند.
کسی که مبتلا به نارحتی معده است می تواند چندین بار در روز نوشیدن دمنوش ریشه شیرین بیان را امتحان کند تا علائم بهبود یابد. میتوانید با مخلوط کردن ۱ یا ۲ قاشق غذاخوری پودر ریشه شیرین بیان با آب جوش آن را در خانه تهیه کنید.
۱۸ | پودنه
مانند نعنا , پودنه نیز یک ماده مناسب برای درمان بسیاری از مشکلات گوارش است از جمله :
• حالت تهوع
• اسپاسم معده و روده
• عفونت های دستگاه گوارشی
• اسهال
بهترین و ساده ترین راه مصرف پودنه , نوشیدن آن بصورت دمنوش است.
۱۹ | برنج
مصرف برنج ساده , برای افرادی که از مشکلات گوارشی شکایت دارند مفید است. از فواید برنج می توان به موارد زیر اشاره کرد :
• افزایش مدفوع دفع شونده از بدن
• جذب مایعاتی که ممکن است حاوی سموم باشند
• به دلیل مقادیر زیاد منیزیم و پتاسیم , درد و گرفتگی عضلات را کاهش می دهد.
کسی که استفراغ کرده یا مبتلا به اسهال است , می تواند نصف فنجان برنج ساده پخته شده را بخورد.
برنج همچنین بخشی از رژیم غذایی BRAT است که پزشکان اغلب توصیه می کنند.
۲۰ | آب نارگیل
آب نارگیل حاوی مقادیر زیادی پتاسیم و منیزیم است. این مواد مغذی به کاهش درد , اسپاسم عضلانی و گرفتگی عضلات کمک می کنند.
آب نارگیل همچنین برای احیای آب مورد نیاز بدن نیز مفید است و گزینه ای است که از بسیاری از نوشیدنی های ورزشی مفید تر است زیرا کالری , قند و اسیدیته کمی دارد.
نوشیدن آرام حداکثر ۲ لیوان آب نارگیل هر ۴ تا ۶ ساعت می تواند علائم ناراحتی معده را کاهش دهد.
۲۱ | موز
موز حاوی ویتامین B6 , پتاسیم و فولات است. این مواد مغذی می توانند به رفع گرفتگی , درد و اسپاسم عضلات کمک کنند. موز همچنین می تواند موجب کاهش اسهال در فرد شود.
کی به دکتر مراجعه کنیم؟
ناراحتی معده و سوء هاضمه غالبا نباید موجب نگرانی ما شود. برای اغلب افراد , علائم باید در طی چند روز از بین بروند. ار آنجایی که افراد بزرگسال و کودکان خیلی سریعتر دچار کمبود آب بدن می شوند , باید برای اسهال و استفراغ های ادامه دار ( بیش از یک روز ) به پزشک مراجعه کنند.
افرادی که مشکلات شدید , مکرر یا مداوم معده دارند باید با پزشک مشورت کنند. در صورت وجود علائم زیر بهتر است به دنبال مراقبت های پزشکی و مشورت پزشک باشید :
• اسهال یا استفراغ مداوم و غیر قابل کنترل
• یبوست مزمن
• تب
• مدفوع یا استفراغ خونی
• سردرد و سرگیجه
• درد بازو
• کاهش وزن غیر عمدی
• وجود توده ای در شکم یا معده
• درد هنگام ادرار کردن
• سوابق کم خونی و فقر آهن و شرایط مرتبط با آن