بیماری زونا عفونتی ویروسی است که ضایعات پوستی دردناک(painful rash) ایجاد می کند.هرچند که زونا می تواند هر قسمتی از بدن را درگیرکند،اما اغلب اوقات به صورت باریکه ای از تاول ها ظاهر می شود که سمت چپ یا راست تنه شما قرار داد.
زونا به واسطه ی ویروس واریسلا زوستر (varicella-zoster virus) ایجاد می شود که همان ویروس عامل آبله مرغان است.بعد از اینکه شمابه آبله مرغان مبتلا می شوید،ویروس به صورت غیرفعال، در بافت های عصبی نزدیک مغز یا نخاع باقی می ماند.سال ها بعد،ویروس ممکن است به صورت زونا دوباره فعال شود.
درحالی که این بیماری تهدید کننده ی حیات نیست،اما می تواند بسیاردردناک باشد.واکسن ها می توانند خطر ابتلا به زونا را کم کنند درحالی که درمان زود هنگام بیماری خود می تواند میزان عفونت این ویروس و احتمال بروز عوارض را کاهش دهد.
علایم بیماری:
علایم و نشانه های زونا،معمولا فقط قسمت کوچکی از یک قسمت بدن شما را تحت تاثیر قرار می دهند که می توانند شامل موارد زیر باشند:
- درد،سوزش،بی حسی یا خارش
- حساسیت به لمس
- یک راش قرمز که چند روز بعد از درد ایجاد می شود.
- تاول های پر از مایع که پاره شده و خشک می شوند.
- خارش
همچنین درصد کمی ازبیماران ممکن است علایم زیر را هم تجربه کنند:
درد معمولا اولین علامت بیماری زونا ست که در بعضی موارد شدید است.براساس محل درد،زونا می تواند با علایم بیماری های قلبی،ریوی یا کلیوی اشتباه گرفته شود.حتی گاهی افراد درد این بیماری را بدون ضایعات پوستی تجربه می کنند.
زمان مراجعه به پزشک:
هر زمان به زونا مشکوک شدید، سریعا با پزشک تماس بگیرید ؛مخصوصا در موارد زیر:
- زمانی که درد و ضایعات پوستی اطراف چشم باشد.چون اگر درمان نشود،می تواند آسیب چشمی دائمی به همراه داشته باشد.
- سن ۶۰سال یا بالاتر؛زیرا سن به طور مشخصی خطر عوارض را بالا می برد.
- درصورتی که یک از افراد خانواده به ضعف سیستم ایمنی مبتلا باشد(به علت سرطان،بیماری های مزمن و …)
- ضایعات پوستی گسترده و دردناک
علل بیماری
این بیماری به واسطه ی ویروس واریسلا زوستر ایجاد می شود که همان ویروس مسبب آبله مرغان است.کسانی که سابقه ابتلا به آبله مرغان را داشته باشند،ممکن است دچار زونا شوند.
بعد از بهبودی آبله مرغان،ویروس می تواند وارد سیستم عصبی شما شود و برای سال ها به صورت غیرفعال آنجا مخفی بماند.
درنهایت ممکن است ویروس دوبار فعال شده و از طریق مسیرهای عصبی حرکت کرده و پس از رسیدن به پوست،زونا ایجاد کند.اما تمام کسانی که در گذشته آبله مرغان گرفته اند،به زونا مبتلا نمی شوند.
علت اصلی ابتلا به زونا هنوز مشخص نیست اما ممکن است به علت کاهش قدرت سیستم ایمنی باافزایش سن باشد.همچنین زونا در بین بزرگسالان و افراد دچار ضعف سیستم ایمنی ،شایع تر است.
ویروس واریسلا زوستر،از خانواده ی هرپس ویروس هاست و این خانواده شامل ویروس هایی است که عامل تبخال و هرپس تناسلی می باشند.به همین علت به بیماری زونا،هرپس زوستر هم گفته می شود.اما دقت کنید که ویروس مسبب آبله مرغان و زونا،همان ویروس تبخال و هرپس تناسلی نیست.
آیا بیماری زونا مسری است؟
فرد مبتلا به زونا،می تواند ویروس را به کسی که نسبت به آبله مرغان ایمن نشده(کسی که مبتلا نشده یا واکسن نزده)،منتقل کند.این انتقال معمولا از طریق تماس مستقیم با تاول هایی که سرباز کرده اند،رخ می دهد و برای فردی که در گذشته به آبله مرغان مبتلا نشده،از طریق این تماس،به آبله مرغان مبتلا می شود.
آبله مرغان مکن است برای بعضی افراد خطرناک باشد.تا زمانی که تاول های باز شده ی زونا،دلمه نبسته و خشک نشده باشند،می توانند باعث انتقال ویروس شوند؛بنابراین باید بیماران از تماس فیزیکی مستقیم با افراد ایمن نشده (کسانی که به آبله مرغان مبتلا نشده و واکسن نزده اند)،مخصوصا افراد دچار ضعف سیستم ایمنی،زنان باردار و نوزاد تازه متولد شده خودداری کنند.
عوامل خطرساز:
هر کسی که به آبله مرغان مبتلا شده،می تواند زونا بگیرد.عواملی که ممکن است شانس ابتلا به زونا را افزایش دهند،درلیست زیر آمده اند:
- سن بیش از ۵۰ سال؛زونا در افراد بالای ۵۰ سال شایع تر است و شانس ابتلا نیز با افزایش سن، افزایش می یابد.به گفته متخصصان،۵۰ درصد افراد بالای ۸۰سال،به زونا مبتلا خواهند شد.
- داشتن بیماری زمینه ای:بیماری هایی که سیستم ایمنی شما را تضعیف می کنند مانند ایدز،سرطان و …..
- افراد تحت درمان سرطان:رادیوتراپی یا شیمی درمانی،می توانند مقاومت شما را به بیماری ها کم کنند و اینگونه شرایط برای ابتلا به زونا مساعد خواهد شد.
- مصرف داروهای خاص؛مانند داروهایی که برای جلوگیری از رد پیوند مصرف می شوند شامل پردنیزون و ….که میتوانند سیستم ایمنی را ضعیف کنند.
عوارض:
- درد:در بعضی از بیماران،پس از ناپدید شدن تاول ها،درد همچنان باقی می ماند که به این وضعیت postherpetic neuralgia گفته می شود.این اتفاق زمانی رخ می دهد که فیبر های عصبی آسیب دیده،پیام درد را به صورت مبهم و اغراق شده (exaggerated) از پوست به مغز بفرستند.
- کوری:اگر ضایعات زونا در اطراف چشم باشد که به آن زونای چشمی (ophthalmic shingles) گفته می شود،می توانند عفونت های چشمی دردناک ایجاد کنند که منجر به کوری شود.
- مشکلات عصبی:بر اساس اینکه کدام عصب ها آسیب میبینند،زونا می تواند باعث التهاب مغز،فلج صورت یا مشکلات شنوایی و ازدست دادن تعادل شود.
- عفونت پوستی: اگر ضایعات پوستی زونا به خوبی درمان نشوند،ممکن است منجر به عفونت های پوستی باکتریال شوند.