دندان درد،علل و درمان طبیعی و دارویی آن

اگر حتی یکبار هم در طول عمرتان این درد سخت را تجربه کرده باشید می توانید درک کنید که چقدر غیرقابل تحمل و دشوار است پس برای چنین دردی دانستن راه های موثر درمان فوری مطمئنا مفید و لازم است. در ادامه همراه زندگی سالم باشید.

دندان درد دردی است که در دندان یا اطراف دندان رخ میدهد.دندان درد ناشی از دندان، لثه و ساختارهای استخوانی است. دندان درد معمولا به عنوان یک درد دائمی یا متناوب احساس می شود که از بین نمی رود. دندان درد می تواند از طریق تغییرات دما مثل تماس با نوشیدنی های سرد یا فشار روی دندان در هنگام جویدن تحریک شود. در موارد دیگر دندان درد می تواند به صورت خود به خودی و بدون تحریک ایجاد شود. نادیده گرفتن دندان درد در هنگام غذا خوردن سخت است. درد مداوم دندان باعث می شود به دنبال راهی برای خلاص شدن از درد باشیم.

انواع دندان درد

درد لحظه ای بسیار کوتاه دندان که به صورت حساس شدن دندان به غذاها و نوشیدن های سرد و گرم: این نوع درد اغلب به صورت درد  لحظه ای و آنی و بسیار کوتاه می باشد که بلافاصله خوب میشود و مشکل عمده ای برای دندان به شمار نمی آید.یک پوسیدگی کوچک و یا جزئی ،ترمیم دارای نشتی،تحلیل لثه و… میتواند عامل اصلی ایجاد کننده چنین دردی باشد که بسیاری از این موارد قابل درمان هستند. میتوان گفت درمانی که برای این دندان ها در نظر گرفته میشود اغلب درمان کاهش حساسیت و کنترلی بدون مداخله درمانی در مطب میباشد.برای درمان این مشکلات اغلب استفاده از خمیر دندان های ضد حساسیت،استفاده از مسواک نرم،عدم تماس مسواک با محل سایش های دندانی و در صورت برطرف نشدن درنهایت مداخله دندان پزشک صورت میگیرد

حساسیت بعد از پر کردن دندان: بعد از پر کردن دندان،خصوصا بعد از پرشدگی های عمیق دندانی،احتمال حساسیت دندان به سرما و گرما ممکن است تا مدت ها وجود داشته باشد.در برخی موارد این حساسیت احتمال دارد تا ۲ الی ۴ هفته به طول بی انجامد.بنابراین توصیه میگردد این مدت را با این دندان ها مدارا کنید و در صورت برطرف نشدن و یا کاهشی نبودن روند حساسیت به دندان پزشک خود مراجعه نمایید.

بیشتر بدانید : درمان التهاب لثه؛ انواع درمان‌های خانگی و روش‌های پیشگیری!

درد تیز در زمان جویدن غذاها و فشار دندان ها روی هم: علت های متنوعی وجود دارند که میتوانند این نوع درد را ایجاد کنند.وجود پوسیدگی،وجود یک پرکردگی ضعیف یا نامناسب،وجود ترک در دندان و آسیب به پالپ(عصب)دندان میتوانند عامل این دردها باشند.این نوع درد از جمله درد هایی است که نیازمند حضور فرد در مطب دندان پزشکی میباشد.در این نوع دردها نیاز به مداخله دندان پزشک است لذا دندان پزشک با معاینه دندان تشخیص می دهد که دندان شما نیازمند به درمان ریشه(عصب کشی)میباشد

در طولانی مدت بیش از ۳۰ثانیه،بعد از خوردن غذاهای سرد و گرم : در صورتی که درد دندان چنین حالتی داشته باشد،آسیب غیر قابل برگشت به پالپ(عصب)دندان وارد شده است.این آسیب غیر قابل برگشت به دلیل پوسیدگی یا ضربه به دندان،به پالپ(عصب)وارد شده است.در این نوع درد دندان ،مراجعه به دندان پزشک و یا برای درمان و حفظ این دندان ها مورد نیاز خواهد بود

درد مداوم و شدید دندان همراه با فشار و تورم در ناحیه لثه و حساسیت به لمس: هنگامی که به چنین دردی دچار شده ایم در پای ریشه دندان ما،آبسه ایجاد شده است.به دنبال عفونت،عوامل التهابی از فضای کانال ریشه،وارد فضای بافت دور دندان و استخوان دور آن شده اند.در چنین شرایطی مراجعه اورژانسی به دندان پزشک توصیه میشود.در صورتی که نتوانید سریع خود را به دندان پزشک برسانید،میتوانید از داروهای ضد درد بدون نسخه مانند(ایبوپروفن و یا استامینوفن)استفاده کنید.

دلیل دندان درد چیست؟

دندان درد می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد.

• پوسیدگی دندان
• التهابمغز دندان
• فرسودگی مینای دندان
• دندان قروچه(فشردن یا ساییدن دندا‌ن‌ها بر هم)
• التهاب لثه (پریودنتیت)
• فشار سینوس‌ها
• نشانگان‌ مفصل‌ گیجگاهی‌ فکی
• درد قفسه سینه(آنژین قلبی)
• سکته‌ی قلبی

این مشکلات خود‌به‌خود از بین نمی‌روند بنابراین دندان درد ناشی از هرکدام از این موارد هم معمولا از بین نخواهند رفت. مشکلِ نسبتا ساده‌ای که چند ماه پیش می‌توانست به سادگی با پر کردن درمان شود وقتی به حال خود رها شود ممکن است به عفونت حادی تبدیل بشود که نیاز به مصرف آنتی بیوتیک و جراحی دندان دارد. با درمان خانگی دندان‌درد و رها شدن از درد، درمانی را که دندان‌تان به آن احتیاج دارد به تاخیر می‌اندازید و ممکن است در گذر زمان با وخیم شدن وضعیت دندان‌تان هزینه‌های بیشتری برای درمان بپردازید. با این حال هنوز بسیاری از مردم از معاینه‌ی سالیانه و بدتر از آن از رسیدگی سریع به دردهای دندانی خودداری می‌کنند.

درمان‌های خانگی دندان درد

روغن میخک

میخک درمان سنتی برای بی‌حس کردن اعصاب است و یک بی‌حس کننده‌ی طبیعی است.

نحوه‌ی استفاده: یک یا دو قطره از روغن میخک را روی پنبه بریزید و روی دندانی که درد می‌کند بگذارید. در شرایط حاد می‌توانید از میخک پودر‌شده یا تکه‌های پودر نشده‌‌ی میخک هم استفاده کنید. میخک را کمی بجوید تا روغنش بیرون بیاید و حداکثر تا نیم ساعت روی دندانی که درد می‌کند نگاه دارید تا درد فروکش کند.

احتیاط: نباید این روغن را مستقیما در دهان‌تان بریزید. ریختن مستقیم روغن میخک می‌تواند لثه‌ی حساس را تحریک و درد بیشتری ایجاد کند. همچنین مراقب باشید روغن روی زبان‌ یا سایر بخش‌های دهان‌تان نریزد.

پودر فلفل قرمز و زنجبیل

فلفل قرمز و زنجبیل هر دو دارای مسکن هستند و می‌توانید از آنها به صورت جداگانه نیز استفاده کنید. کپسایسین(capsaicin) موجود در این دو ادویه راه رسیدن پیام درد به مغز را مسدود می‌کند.

نحوه‌ی استفاده:‌ هر یک از این مواد را در اندازه‌های مساوی با هم مخلوط کنید سپس مقدار کافی آب به آن اضافه کنید تا به صورت خمیر درآید. یک گلوله‌ی پنبه‌ای درست کنید و آن را در این ماده بغلتانید و تا زمانی که درد فروکش کند یا دیگر نتوانید سوزش آن را تحمل کنید روی دندانی که درد می‌کند نگه دارید.

احتیاط:‌ سعی کنید این مخلوط با لثه و زبان‌تان تماس پیدا نکند.

آب‌نمک درمانی

آب‌نمک برای تمیز کردن ناحیه‌ی عفونی و شستن عوامل عفونت‌زا از محل کاربرد دارد و التهاب را کاهش می‌دهد.

نحوه‌ی استفاده:‌ برای درست کردن آب‌نمک یک قاشق غذاخوری نمک را در آب جوشیده حل کنید و بگذارید سرد شود. مقدار کمی آب‌نمک یا محلول نمکی (سالین) را به مدت ۳۰ ثانیه در دهان خود بگردانید. می‌توانید این کار را ۲ تا ۳ بار تکرار کنید.

 بیشتر بخوانید : ۱۱ توصیه مهم برای انتخاب خمیردندان مناسب

پراکسید هیدروژن

پراکسید هیدروژن مانند آب‌نمک باکتری‌ها را می‌شوید و از محل دور می‌کند اما از آب‌نمک قوی‌تر است زیرا مستقیما می‌تواند میکروب‌ها را نابود ‌کند. این محلول به خصوص اگر دندان دردی همراه با تب و دهانی بدمزه دارید به شما کمک می‌کند دقایقی از درد خلاص شوید.

نحوه‌ی استفاده: مقداری محلول ۳ درصد پراکسید هیدروژن را با مقدار مساوی آب مخلوط کنید و به مدت ۳۰ ثانیه در دهان بگردانید و سپس بیرون بریزید و در آخر چند بار آب را در دهانتان بگردانید و بیرون بریزید.

احتیاط: پراکسید هیدروژن ماده‌ای قوی است. اگر آن را با آب مخلوط نکنید دهانتان دچار التهاب و سوزش می‌شود. همچنین نباید آن را قورت بدهید در غیر این صورت دچار مشکلاتی در معده و روده‌ها می‌شوید. برای همین بعد از گرداندن پراکسید هیدروژن در دهان‌تان لازم است آب هم بگردانید و بیرون بریزید.

سیر

سیر مانند یک آنتی‌بیوتیک عمل می‌کند و جلوی رشد باکتری‌هایی را که به دندان حمله کرده‌ا‌ند می‌گیرد.

نحوه‌ی استفاده: برای تسکین درد دندان به دو روش می‌توان از سیر استفاده کرد. اول اینکه می‌توانید یک حبه سیر له شده را با کمی نمک مخلوط کنید و روی دندان قرار بدهید. راه دوم این است که یکی دو حبه سیر را بجوید. این کار را دو یا سه بار در روز تکرار کنید.

احتیاط: استفاده از سیر مانند تمام روش‌های دیگر این مقاله موقتی است. علاوه بر اینکه زمانی که دندان درد شما ناشی از عفونت نباشد (برای مثال ناشی از آنژین یا نشانگان‌ مفصل‌ گیجگاهی‌ فکی) سیر نمی‌تواند درد را حتی به‌طور موقت کاهش بدهد. به‌علاوه مصرف سیر یکی از دلایل بوی بد دهان است.

عصاره‌ی وانیل

الکل ،که یکی از مواد فعال موجود در عصاره‌ی وانیل است، به طور کلی به عنوان عامل بی‌حس‌کننده عمل می‌کند. از جانب دیگر عطر وانیل به اعتقاد بسیاری اثرات آرام‌بخش و تسکین دهنده دارد، این خاصیت‌ها می‌توانند به کاهش درد کمک کنند.

نحوه‌ی استفاده: انگشت خود را اندکی با عصاره‌ی وانیل تر کنید و به اطراف دندان‌تان بمالید. همچنین می‌توانید چند قطره از آن را روی گلوله‌ی پنبه‌ای بریزید و روی دندان‌تان قرار بدهید. و این کار را دو تا سه بار در روز تکرار کنید.

احتیاط: با اینکه میزان الکل موجود در عصاره‌ی وانیل کم است، اما همچنان الکل است. این شیوه به خصوص برای کودکان خطرناک است زیرا حتی مصرف مقادیر کمی الکل می‌تواند برای آنها خطرات جدی ایجاد کند.

چگونه من دندادن درد درمان کنم ؟

همان‌طور که گفتیم، هیچ‌کدام از درمان‌های خانگی درد را برای همیشه تسکین نمی‌دهند و استفاده از برخی از آنها نیز با خطراتی همراه است. در هر حال این درمان‌های طبیعی می‌توانند درد را تا رسیدن شما به پزشک تخفیف دهند. مراجعه به دندان‌پزشک و درمانِ دلیل اصلی درد، بهترین راه مقابله با درد دندان است و نه تسکین موقتی آن.

درمان‌های دارویی دندان درد

استامینوفن

پس از کشیدن دندان و به ویژه دندان های عقل که در فک پائین قرار دارند بهترین دارو برای کنترل درد استفاده از استامینوفن است.

پس از کشیدن دندان ممکن است مسکن های متنوعی برای بیمار تجویز شود که به نظر می رسد بسیاری از آنها حداکثر به اندازه استامینوفن کارایی داشته باشند و با توجه به اینکه استامینوفن در بین داروهای ضد درد مختلف عوارض نسبتاً کمتری دارند بهتر است از این دارو در کنترل درد بیماران استفاده شود، در غیر این صورت بیمار ممکن است ناخواسته متحمل عوارض زیادی شود.

استامینوفن با نام Paracetamol هم در دنیا معروف است. هرچند خاصیت ضددردی دارد ولی خاصیت ضدالتهابی شناخته شده ای ندارد. استامینوفن بیشتر در ترکیب با سایر داروهای ضددرد تجویز می شود. در خانم های باردار هم استامینوفن ضددرد خوبی در تمام مراحل بارداری تلقی می شود.

ایبوپروفن 

ایبوپروفن یک مسکن دندان درد است که در دو دوز ۲۰۰ و ۴۰۰ میلی گرم در داروخانه ها وجود داررد. البته کسانی که دچار خونریزی یا مشکلات قلبی هستند نمی توانند از قرص ایبوپروفن استفاده کنند.

این دارو بدون نسخه در ایران و بیشتر کشورها قابل تهیه است و اگر منع مصرفی برای این دارو نداشته باشید (مثلا خونریزی گوارشی، مشکلات قلبی مانند انجام جراحی بای پس قبلی اخیر و وجود حساسیت دارویی شناخته شده به این دارو و…) می توانید آن را برای دندان درد خود استفاده کنید. شکل ژلاتینی کپسولی این دارو (با نام ژلوفن در ایران شناخته شده) جذب گوارشی راحت تری نسبت به قرص دارد.

کتوپروفن دارویی هم خانواده با ایبوپروفن است که اثر قوی ای بر تسکین دندان درد دارد ولی در حال حاضر در بازار ایران به طور عمومی وجود ندارد. پیروکسیکام و کتورولاک در بازار ایران موجود است. کتورولاک از جمله داروهای این خانواده است که شکل تزریقی آن هم در بازار وجود دارد.

ژلوفن 

ژلوفن از مسکن های غیرکورتونی و از خانواده ایبوپروفن می باشد. از این تسکین دهنده درد در موارد بسیار استفاده می شود. دندان درد معمولا با مصرف این دارو رفع می شود. علاوه بر این از داروی ژلوفن در تسکین دردهایی مثل آرتریت یا درد مفاصل، درد استخوان، تب، نقرس و دردهای دوران قاعدگی استفاده می شود.این دارو معمولا به صورت کپسول یا قرص ژلوفن ۴۰۰ یا ۲۰۰ گرمی در داروخانه ها موجود است.

نوافن 

نوافن یک قرص دندان درد قوی است و ترکیبی از ایبوپروفن، استامینوفن و کافئین می باشد. هر چند داروهای ترکیبی در تسکین دندان درد موثر است، ولی در مصرف آن ها باید احتیاط بیشتری نشان داد. چون احتمال آلرژی یا عوارض ناخواسته با افزایش تعداد ترکیب های دارو افزایش می یابد.

داروهای ترکیبی ضددرد اغلب حاوی ایبوپروفن، استامینوفن و کافئین هستند که در درمان دندان درد موثر شناخته می شوند. این داروها اغلب به شکل کپسول و با نام های تجاری مانند نوافن، آسیفن، مگافن و… عرضه می شوند ولی اغلب ترکیبات یکسانی دارند. ترکیب استامینوفن و کدیین هم در بازار ایران وجود دارد که بدون نسخه در حال حاضر از داروخانه ها قابل تهیه است.

در کشورهای دیگر داروهای ترکیبی ضددرد متنوعی که حاوی اکسی کدون (ضددرد مخدر) هستند، وجود دارند. هرچند داروهای ترکیبی در تسکین دندان درد تاثیر خوبی نشان داده اند ولی در مصرف آنها باید احتیاط بیشتری نشان داد زیرا احتمال حساسیت با عوارض ناخواسته با افزایش تعداد ترکیب های دارو ممکن است افزایش یابد.

مفنامیک اسید

مفنامیک اسید به دسته ای از داروها تعلق دارد که داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی نام دارند. این دارو برای تسکین دردهایی مانند دندان درد، دردهای عضلانی، دردهای ناشی از قاعدگی، سردرد و… مصرف می شود و تنها درد و التهاب را کاهش می دهد و تاثیری در درمان بیماری ندارد.

برخی از بیماران، به اشتباه مفنامیک اسید را چرک خشک کن می دانند و تصور می کنند که عفونت دندان آن ها با خوردن این دارو از بین می رود. برطرف شدن درد را هم به برطرف شدن عفونت دندان ربط می دهند. نام دارو وشکل رایج کپسولی آن هم (در بازار ایران) روی این برداشت نادرست اثر داشته است.

آنتی بیوتیک

مصرف آنتی بیوتیک به تنهایی کمکی به کاهش درد دندان نمی کند. در مواقع تورم و تب، آنتی بیوتیک ها ممکن است در کنترل علایم با کاهش فشار بافتی کمک کننده باشند، ولی آنتی بیوتیک هایی مانند آموکسی سیلین اثر ضد دردی ندارند.

بیشتر بخوانید : شناخت عوارض قرص مترونیدازول و موارد استفاده آن

دگزامتازون 

دگزامتازون و بتامتازون از جمله داروهای کورتونی هستند که متاسفانه در کشور ما مصرف و حتی تجویز آنها بیش از حد لازم است که برای سلامت زیانبار است. برای دریافت کورتون از داروخانه تجویز پزشک ضروری و فروش آنها بدون نسخه ممنوع است. کورتون هایی مانند دگزامتازون در دندان های معمولی نباید استفاده شوند. اثر این داروها بیشتر ضدالتهابی است. این داروها اصلا در خط اول و دوم تجویز دندان پزشکان نیستند و بهتر است تا جایی که ممکن است از آنها برای تسکین دندان درد استفاده نشود.

ضددردهای مخدر

معروف ترین ضددرد مخدر کدیین است که در بازار ایران به صورت ترکیبی وجود دارد. ضددردهای مخدر عوارض جانبی زیادی دارند و استفاده از آنها برای دندان درد توصیه نمی شود. در برخی کشورها ضددردهای ترکیبی قوی تری حاوی مخدرهایی مانند اکسی کدون هم برای دندان درد تجویز می شود که در ایران این داروها فعلا برای تجویز دندان پزشکان در دسترس نیست. ترامادول و مخدرهای صناعی از این قبیل نباید برای دندان درد استفاده شوند.

منابع :  زندگی سالم و   arizonafamilydental