درمان‌های خانگی معمولا در شروع برخی مشکلات جسمی و بیماری‌ها مؤثر واقع می‌شوند. برای مثال، التهاب لثه یکی از مواردی است که اگر در مراحل اولیه آن از درمان‌های خانگی کمک بگیرید، مشکل التهاب جدی نمی‌شود. لازم است که قبل از تبدیل پلاک‌ها به جرم، آنها را از سطح دهان و دندان پاک کنید. یکی از روش‌های مؤثر در رفع این جرم‌ها و پلاک‌ها، استفاده از مسواک و نخ‌دندان به دفعات و مدت زمان مناسب در طول روز است. در ادامه شما را با روش‌های خانگی درمان التهاب لثه آشنا می‌کنیم.
برای درمان التهاب لثه باید از مواد باکیفیت استفاده کنید. اگر قرار است که درمان‌های خانگی را پیش بگیرید، نباید از مواد بی‌کیفیت استفاده کنید. ضمن اینکه یادتان باشد به‌بهانه اینکه مواد مورداستفاده در درمان خانگی، مواد طبیعی هستند، نباید آنها را قورت بدهید. همیشه مواد داروهای خانگی را به‌ویژه اگر در نواحی گرم زندگی می‌کنید، در یخچال بگذارید.
درادامه، به تعدادی روش خانگی برای درمان التهاب لثه اشاره شده است. با وجود اینکه این روش‌ها ضرری ندارند، اما باز هم قبل از استفاده، بهتر است با پزشک درباره به کار گرفتن آنها مشورت کنید؛ به‌ویژه اگر باردار هستید یا در دوران شیردهی به سر می‌برید یا هر شرایط پزشکی دیگری دارید.
در صورتی‌که درد شدید یا خون‌ریزی در لثه‌ها احساس می‌کنید، هم حتما باید به پزشک مراجعه کنید. گاهی‌اوقات، درمان‌های خانگی پاسخ‌گوی رفع مشکل نیست و به‌همین‌خاطر، باید حتما دندان‌پزشک یا پزشک، شما را معاینه کند. اگر التهاب لثه درمان نشود، مشکلات حادی به‌وقوع خواهد پیوست.
اولین گام درمان التهاب لثه چیست؟
قبل از آغاز هر گونه درمان التهاب لثه به‌طور خانگی باید مطمئن شوید که بهداشت دهان و دندان را به‌اندازه کافی رعایت می‌کنید. اگر به‌خوبی بهداشت و مراقبت دهان و لثه را درنظر نداشته باشید، احتمال مؤثر بودن درمان‌های خانگی کاهش پیدا می‌کند. برای پیشگیری از التهاب هم روش‌های زیر را امتحان کنید:
حداقل ۲ بار در روز مسواک بزنید. اگر بتوانید بعد از هر وعده غذایی، مسواک بزنید بسیار خوب خواهد بود؛
برای نظافت بیشتر دندان‌ها بهتر است از مسواک برقی کمک بگیرید؛
مطمئن شوید که بُرِس مسواک‌تان نرم است؛
هر ۳ ماه یک‌بار، مسواک‌تان را عوض کنید؛
روزانه از نخ دندان استفاده کنید؛
از دهان‌شویه‌های طبیعی استفاده کنید؛
حداقل، سالی یک بار به دندان‌پزشک مراجعه کنید؛
مصرف شکر را محدود کنید؛
از استعمال دخانیات و جویدن تنباکو خودداری کنید.
برای پیشگیری از التهاب لثه و مشکلات دیگر دهان و دندان، رعایت بهداشت این بخش از بدن ضروری است. بعد از بررسی وضعیت بهداشت دهان و دندان خود از یک دهان‌شویه طبیعی مانند آب‌نمک استفاده کنید.
استفاده از آب‌نمک برای درمان التهاب لثه
تحقیقی در سال ۲۰۱۶ نشان داد که استفاده از آب‌نمک در رفع التهاب لثه بسیار مفید است. نمک ماده‌ای با خاصیت ضدعفونی‌کنندگی است که به درمان خودبه‌خود لثه برای رفع و درمان التهاب کمک می‌کند. از مزایای دیگر مصرف آب‌نمک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تسکین لثه ملتهب؛
کمک به رفع درد؛
کاهش باکتری‌ها؛
خارج کردن قطعات غذا از دندان؛
رفع بوی بد دهان.
برای استفاده از دهان‌شویه آب‌نمک باید:
یک‌دوم تا سه‌چهارم قاشق غذاخوری نمک را به یک لیوان آب ولرم اضافه و خوب باهم مخلوط کنید؛
محلول را ۳۰ ثانیه در دهان به‌خوبی بچرخانید؛
محلول را تُف کنید؛
این کار را ۲ تا ۳ بار در روز تکرار کنید.
البته استفاده بیش‌ازحد و طولانی‌مدت از آب‌نمک می‌تواند باعث آسیب زدن به مینای دندان شود. خواص اسیدی محلول در بلندمدت، باعث ساییدگی دندان‌ها می‌شود.
دهان‌شویه‌های مختلف برای درمان التهاب لثه
اگر محلول آب‌نمک برایتان مفید نبود، باید از دهان‌شویه‌های دیگری استفاده کنید. یادتان باشد که هیچ‌گاه نباید دهان‌شویه را قورت بدهید و بعد از اینکه محلول را به‌خوبی در دهان گرداندید، باید آن را تمام و کمال تُف کنید. هر چند در داروخانه‌ها، دهان‌شویه‌های طبیعی مختلفی وجود دارند، اما بهتر است ابتدا به سراغ موارد خانگی بروید.
دهان‌شویه روغن علف لیمو
در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ مشخص شد که روغن علف لیمو از دهان‌شویه‌های سنتی حاوی کلرهیگزیدین در کاهش پلاک و درمان التهاب لثه مؤثرتر است. برای استفاده از این دهان‌شویه باید:
دو تا سه قطره از عصاره روغن علف لیمو را در یک فنجان آب مخلوط کنید؛
محلول را ۳۰ ثانیه در دهان بگردانید؛
محلول را تُف کنید؛
این کار را دو تا سه بار در روز تکرار کنید.
روغن علف لیمو ضرری ندارد، اما به‌شدت قوی است و باید قبل از مصرف، محلول را به‌خوبی هم بزنید و یک‌دست و رقیق کنید تا باعث بروز مشکل و آزردگی در دهان و دندان نشود.
دهان‌شویه آلوئه‌ورا
در مطالعه‌ای علمی که در سال ۲۰۱۶ انجام شد، محققان دریافتند که دهان‌شویه آلوئه‌ورا هم می‌تواند به‌اندازه دهان‌شویه‌های حاوی کلرهیگزیدین در درمان التهاب لثه مؤثر باشد. هر دو روش از التهاب لثه‌ها می‌کاهند. برخلاف موارد دیگر، آلوئه‌ورا نیاز به ترکیب شدن با آب و رقیق شدن ندارد. فقط باید اطمینان حاصل کنید که این ماده کاملا خالص است. برای استفاده از دهان‌شویه آلوئه‌ورا:
دهان‌شویه را به‌مدت ۳۰ ثانیه در دهان بگردانید؛
محلول را تُف کنید؛
این کار را دو تا سه بار در روز تکرار کنید.
برای خرید آلوئه‌ورا به فروشگاه‌های معتبر مراجعه و دستورالعمل مصرف روی برچسب آن را حتما مطالعه کنید. در صورت وجود هر گونه حساسیت به این ماده، نباید به سراغ دهان‌شویه آلوئه‌ورا بروید.
دهان‌شویه روغن درخت چای
براساس نتایج تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ در دنیا انجام شد هم استفاده از دهان‌شویه درخت چای می‌تواند در کاهش التهاب و خون‌ریزی لثه مفید باشد. برای استفاده از این دهان‌شویه:
تا سه قطره روغن درخت چای را به یک فنجان آب گرم اضافه کنید؛
محلول را ۳۰ ثانیه در دهان بگردانید؛
محلول را تُف کنید؛
این کار را دو تا سه روز تکرار کنید.
هنگام مسواک زدن هم می‌توانید یک قطره از این روغن را به خمیردندان روی مسواک اضافه کنید. وقتی برای بار نخست از این دهان‌شویه استفاده می‌کنید، باید آن را به‌خوبی رقیق کنید. در غیر این صورت:
احتمال سوزش وجود دارد؛
احتمال ایجاد حساسیت و واکنش وجود دارد؛
احتمال تحریک و آزردگی در دهان و لثه وجود دارد.
مصرف دهان‌شویه روغن درخت چای با موارد زیر تداخل دارد:
برخی از داروها؛
مکمل‌های رژیمی؛
گیاهان دارویی.
دهان‌شویه مریم گلی
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ ثابت کرد که استفاده از دهان‌شویه مریم گلی در کاهش میزان میکروب‌های تولیدکننده پلاک در دهان نقش مهمی دارد. شرکت‌کنندگان در این پژوهش می‌توانستند محلول مریم گلی را بدون هیچ مشکل و علائمی تا ۶۰ ثانیه در دهان بچرخانند. برای استفاده از دهان‌شویه مریم گلی:
یک تا دو فنجان آب را بجوشانید؛
دو قاشق غذاخوری مریم گلی تازه یا یک قاشق چای‌خوری مریم گلی خشک را به آب اضافه کنید؛
اجازه بدهید که پنج تا ده دقیقه در آب بجوشند؛
صبر کنید تا ترکیب خنک شود؛
دو تا سه بار در روز از این دهان‌شویه استفاده کنید.
مریم گلی خواص ضدالتهاب و ضدمیکروبی دارد؛ به‌همین‌خاطر به درمان عفونت و التهاب لثه کمک می‌کند.
دهان‌شویه برگ گواوا
سال‌ها است که از برگ گواوا (نوعی میوه گرمسیری) برای بهداشت و تمیز کردن دهان استفاده می‌شود. مطالعات مختلف، اثرگذاری برگ گواوا را در رفع مشکلات میکروبی و باکتریایی ثابت کرده‌اند. این ماده در کنترل پلاک‌های میکروبی هم اثرگذار است. این ماده در موارد زیر هم اثرات مثبتی دارد:
کاهش التهاب لثه؛
رهایی از درد در دهان و دندان؛
تازه کردن نفس.
برای استفاده از دهان‌شویه برگ گواوا:
پنج تا شش برگ لطیف این میوه را بکوبید و له کنید؛
برگ‌ها را به یک فنجان آب در حال جوشیدن، اضافه کنید؛
اجازه بدهید که ۱۵ دقیقه بجوشد؛
بگذارید تا محلول سرد شود و کمی نمک به آن اضافه کنید؛
تا سی ثانیه محلول ولرم را در دهان بگردانید؛
دهان‌شویه را تُف کنید؛
این کار را دو تا سه بار در روز تکرار کنید.
گرداندن روغن‌های مختلف در دهان برای درمان التهاب لثه
به‌کمک برخی از روغن‌ها هم می‌توان به رفع التهاب لثه کمک کرد. با چرخاندن این روغن‌ها در دهان به‌مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه، میزان باکتری‌های خطرناک دهان کاهش پیدا می‌کند، مواد سمی از بین می‌روند و سلامت عمومی دهان و دندان حفظ می‌شود. این روش که به‌تازگی در غرب استفاده می‌شود، در گذشته در علم آیورودا (علمی باستانی در هند) مورداستفاده بوده و شهرت زیادی داشته است.
استفاده از روغن نارگیل
روغن نارگیل حاوی لوریک‌اسید است. این روغن دارای خواص ضدمیکروبی و ضدالتهاب است. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ نشان داد که استفاده از این روغن در درمان التهاب لثه و کاهش پلاک‌های موجود در دندان‌ها مؤثر است. این روغن مزایای دیگری هم دارد:
سفید کردن دندان‌ها؛
تازه کردن نفس و خوش‌بو ساختن دهان؛
کاهش سردرد و تنش؛
پاک کردن سینوس‌ها.
برای مصرف روغن نارگیل:
یک تا دو قاشق چای‌خوری روغن نارگیل را که به شکل مایع در دمای اتاق است در دهان بگردانید؛
۲۰ تا ۳۰ دقیقه روغن را در دهان بچرخانید و آن را قورت ندهید؛
بعد از زمان گفته‌شده، روغن را تُف کنید؛
دهان را با آب بشویید؛
آب را تف کنید؛
یک لیوان آب پُر بنوشید؛
دندان‌ها را مسواک بزنید.
روغن نارگیل ضرری ندارد، اما نباید آن را قورت بدهید، زیرا مواد سمی و باکتری‌ها را به خود جذب می‌کند و اگر آن را قورت بدهید، مواد مذکور وارد بدن‌تان می‌شوند. برای شروع هم می‌توانید کمتر از ۲۰ دقیقه، این روغن را در دهان بگردانید تا به‌مرور به آن عادت کنید. به‌جای یک‌بار استفاده از این دهان‌شویه در طول روز، بهتر است دو بار در مدت زمان کمتر این کار را انجام دهید.
دهان‌شویه آریمِدادی
روغن آریمدادی هم مانع از رشد باکتری‌ها می‌شود و به درمان التهاب لثه کمک می‌کند. از مزایای دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
قوی کردن دندان‌ها و لثه؛
کاهش التهاب؛
درمان زخم‌های دهان؛
کاهش درد.
برای مصرف روغن آریمدادی:
یک تا دو قاشق چای‌خوری روغن را در دهان بگردانید؛
۲۰ تا ۳۰ دقیقه، روغن را در دهان بچرخانید و نگذارید که روغن از گلویتان پایین برود؛
بعد از زمانی که گفته شد، روغن را تُف کنید؛
دهان را آب بکشید؛
آب را به بیرون تف کنید؛
یک لیوان پر از آب بنوشید؛
دندان‌ها را مسواک بزنید.
اگر سینوزیت دارید از مصرف این روغن خودداری کنید.
درمان‌های موضعی رفع التهاب لثه چیست؟
درصورتی‌که مصرف دهان‌شویه و روغن‌ها برای رفع التهاب لثه مفید واقع نشدند باید از داروهای موضعی کمک بگیرید:
میخک
علی‌رغم اینکه به مطالعات بیشتری درباره فواید میخک صدپر در رفع التهاب لثه نیاز است، پژوهش‌های متعددی نشان از اثرگذاری این ماده در جلوگیری از پلاک دندان و کاهش التهاب دارد. علت این است که میخک دارای خواص ضدویروسی و آنتی اکسیدان است. ضمن اینکه به کاهش درد هم کمک می‌کند. برای استفاده موضعی از میخک:
یک قاشق چای‌خوری میخک را ریزریز کنید؛
یک پنبه مرطوب را داخل میخک‌ها کرده و پنبه را به میخک‌ها آغشته کنید؛
به آرامی، پنبه را روی لثه‌ها بکشید؛
اجازه بدهید که میخک‌ها به‌مدت یک دقیقه روی لثه‌ها باقی بمانند؛
سپس میخک‌ها را تُف کنید؛
نباید از این ماده به‌مدت طولانی و به‌مقدار زیاد استفاده کنید.
ژِل زردچوبه
مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۵ نشان داد که استفاده از ژل زردچوبه می‌تواند باعث درمان التهاب لثه و پیشگیری از به وجود آمدن پلاک‌های میکروبی دهان شود. این ویژگی‌ها به‌خاطر خواص ضدالتهابی زردچوبه است. زردچوبه ویژگی‌های ضدقارچی و ضدمیکروبی هم دارد. در نتیجه به کاهش قرمزی و خون‌ریزی لثه هم کمک می‌کند. ژل کورکوما هم که یکی از مواد فعال سازنده زردچوبه است، در رفع التهاب لثه کاربرد دارد. البته اگر به زردچوبه حساسیت دارید، نباید از آن استفاده کنید.
برای مصرف ژل زردچوبه:
دندان‌ها را بشویید؛
دهان را خوب آب بکشید؛
ژل را به لثه‌ها بمالید؛
اجازه بدهید تا ۱۰ دقیقه روی لثه‌ها بماند؛
دهان را آب بکشید؛
آب را تف کنید؛
این کار را دو بار در روز انجام بدهید.
برای درمان التهاب لثه چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
هر چقدر سریع‌تر برای درمان التهاب لثه اقدام کنید بهتر است و زودتر بهبود پیدا خواهید کرد. اگر درمان این مشکل ناتمام باقی بماند، مشکلات جدی برای دندان‌ها به‌وجود می‌آید و بیماری‌های دیگری هم به‌تبع آن به وجود خواهند آمد.
در موارد زیر باید به پزشک یا دندان‌پزشک مراجعه کنید:
درد شدید دندان؛
بوی بسیار بد دهان؛
خون‌ریزی زیاد لثه؛
تورم و التهاب شدید لثه.
با مراجعه به پزشک، او دندان‌ها را تمیز می‌کند و احتمالا شما را به پریودانتیکس یا متخصص درمان لثه ارجاع می‌دهد. در بعضی موارد، متخصصان آنتی بیوتیک و دهان‌شویه هم تجویز می‌کنند و به شما شیوه نظافت و رعایت بهداشت دهان را آموزش می‌دهند. ممکن است فرایند پاکسازی دندان‌ها و جلسات مراجعه به پزشک در چند دور طول بکشد. برای رفع التهاب لثه به‌ندرت از جراحی استفاده می‌شود.
درمان التهاب لثه چقدر طول می‌کشد؟
چند روز بعد از درمان، التهاب بهبود پیدا می‌کند اما برای رفع صددرصدی آن به‌مدتی زمان احتیاج است. معمولا بازه زمانی ۱۰ تا ۱۴ روز برای درمان التهاب موردنیاز است. اگر مشکل جدی‌تر باشد، درمان طولانی‌تر خواهد شد. با رسیدگی به سلامت دهان و دندان از بازگشت التهاب جلوگیری کنید. اگر در وضعیت پزشکی خاصی قرار دارید که احتمال بروز التهاب لثه در آن وجود دارد هم باید با پزشک و دندان‌پزشک برای کنترل التهاب در ارتباط مداوم باشید.
چگونه مانع از عود التهاب لثه شوید؟
برای مراقبت از دندان‌ها و حفظ بهداشت باید حداقل سالی یک‌بار به دندان‌پزشک مراجعه کنید. اگر دچار مشکل پزشکی خاصی هستید که احتمال التهاب لثه را افزایش می‌دهد، باید بیشتر به پزشک مراجعه داشته باشید. در طول روز هم:
حداقل دو دقیقه و دو بار در روز مسواک بزنید؛
حداقل یک‌بار از نخ دندان استفاده کنید؛
از دهان‌شویه‌های طبیعی یک تا دو بار در روز استفاده کنید.
استفاده از رژیم غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی هم باعث می‌شود تا از بیماری‌های لثه و دهان و دندان جلوگیری شود. با وجود اینکه تحقیقاتی بر مفید بودن دهان‌شویه‌های خانگی صحه گذاشته‌اند، هنوز به‌طور رسمی پزشکان آن را تأیید نکرده‌اند. پس اگر می‌خواهید از این دهان‌شویه‌های طبیعی بهره ببرید، باید حتما با پزشک مشورت کنید.